Blask Rzeczypospolitej. Od X do XXI wieku

Wspaniała,  barwna,  pouczająca

Bez historii nie ma patriotyzmu. Uszanowanie i umiłowanie Ojczyzny wymaga uświadomienia sobie, że wyrośliśmy z pokoleń, które Polskę budowały, kochały, które o Polskę walczyły, a także w razie potrzeby podnosiły Ją z ruin. To o nich śpiewa Jan Pietrzak: 

Długi łańcuch ludzkich istnień
Połączonych myślą prostą,
Żeby Polska, żeby Polska,
Żeby Polska była Polską!

Mamy nie tylko wobec współczesnych, ale i wobec naszych przodków zobowiązanie przenoszenia polskości w następne pokolenia. Brzmi to romantycznie, ale taki właśnie jest patriotyzm. Dzisiaj szerzone są niestety opinie, że „Polacy muszą przestać żyć przeszłością” albo że „Polską rządzą trumny”. Sądy takie są wynikiem wielkiego uproszczenia, jak i skutkiem antypolskiej propagandy. Oczywiste jest, że każdy naród powinien myśleć o przyszłości, ale musi być także zakorzeniony w przeszłości, inaczej traci swoją tożsamość i w końcu przestaje istnieć. Józef Piłsudski mówił: „Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, nie jest godzien szacunku teraźniejszości ani nie ma prawa do przyszłości”. Warto też przytoczyć głębokie rozważania św. Jana Pawła II na ten temat, wypowiedziane podczas pielgrzymki do Polski w 1997 r.: „Wierność korzeniom nie oznacza mechanicznego kopiowania wzorów z przeszłości. Wierność korzeniom jest zawsze twórcza, gotowa do pójścia w głąb, otwarta na nowe wyzwania, wrażliwa na ‘znaki czasu’. Wyraża się ona także w trosce o rozwój rodzimej kultury, w której wątek chrześcijański obecny był od samego początku. Wierność korzeniom oznacza nade wszystko umiejętność budowania organicznej więzi między odwiecznymi wartościami, które tyle razy sprawdziły się w historii, a wyzwaniami świata współczesnego, między wiarą a kulturą, między Ewangelią a życiem. Życzę moim Rodakom i życzę Polsce, aby właśnie w ten sposób umiała być wierna sobie i tym korzeniom, z których wyrosła. Polska wierna swym korzeniom. Europa wierna swym korzeniom”.

W patriotyzmie tkwi zawsze także aspekt pragmatyczny: w swojej Ojczyźnie, wśród ludzi tego samego języka, wiary, kultury, obyczaju i tradycji czujemy się normalnie, bo jesteśmy u siebie. Trafnie ujął to Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu:

Trzeba wiedzieć, że to jest Sopliców choroba,
Że im oprócz Ojczyzny nic się nie podoba.

Tu należy zaznaczyć, że wbrew opiniom lansowanym przez niektóre grupy polityczne inspirowane z zagranicy Polacy byli i są bardzo przyjaźnie nastawieni do innych narodów. Przez całe stulecia żyliśmy w jednym państwie z Rusinami, Litwinami, Niemcami, Tatarami, Żydami, Ormianami, Łotyszami i wieloma innymi nacjami. Dawna Rzeczpospolita była wzorem tolerancji, „państwem bez stosów”, a narodowość nikomu nie przeszkadzała w karierze politycznej czy w pomnażaniu majątku.

Niniejsza książka to historia Polski napisana w zamierzeniu w sposób bardzo syntetyczny, „ku pokrzepieniu serc”, w niektórych jednak fragmentach celowo rozbudowana, zwłaszcza gdy pojawiają się wątki dotyczące zagadnień ważnych, ale mało znanych lub wyjątkowo ciekawych. Mam nadzieję, że ten sposób narracji pozyska sympatię Czytelników i tym samym przyczyni się do odbudowywania godności narodowej. Historia Polski jest wspaniała, barwna, pouczająca; warto ją poznawać, warto przekazywać wiedzę o niej naszym dzieciom. Niewątpliwie epokowym dziełem na tym polu są wielotomowe Dzieje Polski prof. Andrzeja Nowaka, od kilku lat sukcesywnie wydawane także przez Białego Kruka – niech ta książką będzie rodzajem zachęty do pogłębiania wiedzy o naszej Ojczyźnie.

Prof. Wojciech Polak