O kulturę filozofii. Co o człowieku mówili najwięksi myśliciele ludzkości

Czy filozofia jest nam potrzebna? A jeżeli tak – to czy nie jest za trudna? Prof. Dłubacz w poniższej książce pokazuje, że jest wręcz odwrotnie i że bez filozofii nie da się zrozumieć człowieka, jego sensu istnienia. Filozofia to bowiem nic innego jak szukanie odpowiedzi na najbardziej podstawowe pytania ludzkiego bytowania. Kto nas stworzył? Dokąd zmierzamy? Jaka jest prawda? Wszyscy ludzie myślący od czasu do czasu zadają sobie te pytania i dlatego też wszyscy – przynajmniej w pewnym sensie – jesteśmy filozofami. A tym samym ta książka jest dla każdego z nas. Tym bardziej, że jest napisana w zrozumiałym stylu.

Włodzimierz Dłubacz w tym dziele dokonuje zwięzłego i świetnie napisanego przeglądu historii filozofii oraz najważniejszych pojęć ze szkół poszczególnych myślicieli. Wspólną podróż zaczynamy oczywiście u starożytnych Greków i wędrujemy dalej poprzez Rzym, poznając nieco później największe umysły chrześcijaństwa. Wraz z Renesansem wchodzimy w epokę, kiedy człowiek coraz bardziej zaczyna wątpić i tym samym zaczynają się kruszyć podwaliny solidnego systemu myśli, który towarzyszył ludzkości przez długie wieki. Kiedy człowiek zaczyna szukać Boga (Absolutu, Prawdy) w sobie, a już nie poza sobą, zaczynają się niepokojące tendencje, które prowadzą w końcu do heglowskiego idealizmu, marksizmu czy dekonstrukcjonizmu. Wielkim walorem tej książki jest fakt, że Autor nieustannie łączy przeszłe nurty filozoficzne z obecną kondycją człowieka, pokazując, jak wiele prawdziwa filozofia może wnieść w rozwój jednostki, ale też jak źle rozumiane filozofowanie może uderzyć w ducha oraz sumienie człowieka.

Stąd też w dziele prof. Dłubacza pojawiają się odpowiedzi na aktualne pytania, którymi żyje obywatel świata w XXI wieku. Dowiemy się, czym się różni światopogląd od ideologii oraz jakie są granice nauki. Stwierdzimy, czy religia, moralność i sztuka są nam jeszcze potrzebne. Czy w naszych duszach znajdzie się jeszcze miejsce na dobro i piękno? I wreszcie: czy w tym wszystkim możemy znaleźć Boga?

Ta książka jest wspaniałą lekturą dla tych, którzy są ciekawi poznać, co o człowieku mówili najwięksi myśliciele ludzkości. Kapitalnym dodatkiem są ilustracje, które łączą abstrakcyjną myśl z realną i wspaniałą sztuką.

 

Przedmowa – M.A. Krąpiec

6

Wstęp

10

I Wprowadzenie: Każdy człowiek jest filozofem      

15

II Kultura i jej działy

21

1. Kultura a natura

21

2. Dziedziny kultury

27

a) Religia

28

b) Moralność

35

c) Sztuka

41

d) Nauka (wiedza)

45

III Światopogląd i ideologia

51

1. Charakterystyka światopoglądu

51

2. Określenie ideologii

58

IV Czym jest poznanie ludzkie i jak przebiega?

61

V Poznanie naukowe

71

1. Jak powstała nauka?

71

2. Czym jest nauka?

74

3. Podział wiedzy naukowej

77

VI Specyfika poznania filozoficznego

83

1. Co to jest filozofia?

83

2. Podstawowe koncepcje filozofii

86

3. Działy filozofii

92

4. Elementy teorii bytu

96

5. Zagadnienie Bytu Absolutnego

115

VII Rys historyczny filozofii

125

1. Filozofia od początku do Immanuela Kanta

125

2. Główne kierunki filozofii współczesnej

143

3. Filozofia a nauka

155

VIII Elementy etyki społecznej (polityki)

161

IX Zakończenie: O filozofię klasyczną

177

Dodatek: Bóg a współczesna nauka

183

Słowniczek filozoficzny

191

Bibliografia literatury zalecanej

197

 

Wstęp

Filozofia w sensie zasadniczym jest racjonalną wiedzą o całej rzeczywistości (o tym, co istnieje). Rzeczywistością podstawową jest świat rzeczy, czyli bytów istniejących samodzielnie, ich właściwości i relacji. Filozofia jest wyjaśnianiem owych bytów przez wskazanie na ich racje (przyczyny) aż do ostatniej (ostatecznej) włącznie. Dlatego też filozofia jest przede wszystkim teorią bytu (= metafizyką). Odsłania ona ostateczne jego podstawy i sens. Wyrasta zaś na gruncie naturalnego człowiekowi pragnienia poznania prawdy.

Filozofia współczesna – brana w całości – ma natomiast nieco inne oblicze. W przeważającej mierze posiada charakter epistemologiczny (teoriopoznawczy); „zawieszona” jest na aktach świadomości (poznawczych), często nie jest wolna od psychologizmu, myślenia życzeniowego, spekulacji i ideologii. Zasadniczo nie wyjaśnia świata, ale ujaśnia „swoje” myślenie o świecie. Choć niekiedy przyjmuje taki sam cel – poznanie prawdy (rzeczywistości), to obierając do niego inną drogę, nie udaje się jej go osiągnąć. Co więcej, prowadząc do poznawczej bezradności człowieka wobec realnego świata, tym samym całkowicie wykorzenia go i z natury, i z kultury zarazem (!). To bezsens siejący spustoszenie.

Trzeba zatem dziś wrócić do filozofii rozumianej klasycznie (= sensu stricto), a to znaczy metafizycznie. Bez tak pojmowanej filozofii bowiem nie rozumie się ani świata, ani człowieka i jego wytworów (kultury). Nie można zaś jej odrzucić, bo postawa taka jest również filozofią, aczkolwiek nieracjonalną (nieuzasadnioną).

Problemy filozoficzne to inaczej problemy ludzkie; obecne one są zawsze, choć nie zawsze są uświadamiane, w życiu każdego człowieka. Wszyscy ludzie zatem bardziej lub mniej wyraźnie je stawiają i rozwiązują, żyjąc w określony sposób. Są to więc sprawy ogólnoludzkie. Człowiek zaś, który nie żyje problemami ogólnoludzkimi, nie jest w pełni dojrzałym człowiekiem. Zwłaszcza dziś należy je rzetelnie przemyśleć, aby nasza kultura nie pogrążała się dalej w nihilizmie i absurdzie.

Filozofia rozumiana jako wiedza racjonalna (naukowa) stoi u podstaw europejskiej kultury i stanowi – obok religii chrześcijańskiej – główny jej fundament. Znajomość jej dziejów i zagadnień jest podstawą ludzkiego wykształcenia. Każdy człowiek, któremu zależy na rozumnym i odpowiedzialnym kształtowaniu swojego życia, jak i życia innych, powinien się z nią zapoznać. Filozofia bowiem stanowi osnowę każdego światopoglądu.

Z tej racji, że jest rzeczą bardzo trudną, a także dlatego, że wokół niej istnieje wiele nieporozumień, wymaga odpowiedniego wprowadzenia. Książka niniejsza ma taki właśnie cel – przedstawić krótko, w prosty, zwięzły i czytelny sposób, podstawowe zagadnienia filozofii i ich klasyczne rozwiązania. Choć przyświecał autorowi cel popularyzacji tych spraw, to jednak nie wszystkie one dają się przedstawić (bez deformacji) w przystępny dla każdego czytelnika sposób; o rzeczach elementarnych pisze się bowiem najtrudniej.

Powstała ona na bazie wykładów, jakie autor prowadził w KUL w roku akademickim 1989/90 na Wydziale Nauk Społecznych, a następnie kontynuował w filii tegoż Wydziału w Stalowej Woli – w r. 1993. Jest zasadniczo ich streszczeniem, uproszczeniem i ograniczeniem do rozwiązań klasycznie filozoficznych (realistycznych) z pominięciem (częściowym) teorii nierealistycznych i drugorzędnych. W pierwszym rzędzie chodzi bowiem nie o to, co na dany temat ludzie myślą, ale o to, jak jest naprawdę.

Każdy wstęp do filozofii – jak się wydaje – winien brać pod uwagę aktualną sytuację kulturową i pozycję filozofii w niej. Winien prezentować zasadnicze problemy filozoficzne oraz zagadnienia, które aktualnie są przedmiotem dyskusji, rozmów, a także takie, które przedstawiane są błędnie, tendencyjnie czy nierzetelnie. Winien dostarczyć czytelnikowi zasadniczej i prawdziwej orientacji w świecie natury i kultury. I niniejsza książka ma takie ambicje. Nie zawiera rzeczy nowych; nowy czy inny jest jedynie ich układ i rozłożone akcenty. Tezy (twierdzenia) stawiane są mocno i nie zawsze są dostatecznie w tekście uzasadnione . Ich uzasadnienie i rozwinięcie znajduje się jednak w zalecanej po każdej części literaturze. Każdy, kto chce się z nimi bliżej zapoznać, powinien do tej wskazanej literatury sięgnąć. Książka ta bowiem zasadniczo ukazuje i odsłania perspektywy klasycznie-filozoficznego rozumienia rzeczywistości i jest zaledwie pierwszym krokiem na tej drodze.

Porządek dydaktyczny jest zawsze porządkiem epistemologicznym, toteż w tej książce prezentacja zagadnień filozoficznych rozpoczyna się od spraw najbardziej ogólnych (podstawowych). Należą do nich m.in. zagadnienia rozumienia natury, kultury i jej działów, światopoglądu i ideologii. Następnie charakteryzowane jest poznanie ludzkie, w tym poznanie potoczne i poznanie naukowe. Z kolei prezentowane jest poznanie filozoficzne, z zaakcentowaniem różnych koncepcji filozofii i elementarnego wykładu teorii bytu. Zwieńcza go krótki rys historyczny dziejów filozofii. Na koniec zaś przedstawione są elementy filozofii społecznej (polityki). W zakończeniu zwraca się uwagę na tzw. filozofię klasyczną i jej rolę w kulturze oraz apeluje o jej znajomość.

Książka zawiera również krótki słownik pojęć filozoficznych, obejmujący jedynie ważniejsze terminy, nie objaśnione dokładniej (bądź wcale) na tych stronach. Całość natomiast kończy się dodatkiem: „Bóg a współczesna nauka”.

Mediolan, maj–czerwiec 1994

P.S. Przy okazji napisania tej książki autor pragnie wyrazić wdzięczność swoim wielkim nauczycielom filozofii, zwłaszcza profesorom: M.A. Krąpcowi, S. Kamińskiemu, Z.J. Zdybickiej i A.B. Stępniowi.

Słowa podzięki należą się także życzliwemu dyskutantowi autora, panu mgr. K. Krajewskiemu.

Autor

Opinie o produkcie (1)

Książka na którą czekałem. Książka którą powinien przeczytać każdy. Bardzo dziękuję

25 października 2023
do góry

Zamknij X W ramach naszego serwisu stosujemy pliki cookies. Korzystanie ze strony bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym.

Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper.pl