Za działalność antykomunistyczną zapłacił życiem. 47 lat temu zamordowano Stanisława Pyjasa
Fragment płyty nagrobnej Stanisława Pyjasa. Fot. autorstwa Cezary p - Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4671705 Pyjas Stanisław (ur. 4.08.1953 w Gilowicach k. Żywca, zm. 7.05.1977 w Krakowie) - student polonistyki i filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim, współpracownik KOR
Studiował od 1972 r. w Krakowie, przygotowując pracę magisterską na temat twórczości Brunona Schulza. Jako mieszkaniec Domu Studenckiego „Żaczek" tworzył wraz kilkoma kolegami (m.in. Bronisławem Wildsteinem i Lesławem Maleszką) nieformalną grupę „anarchistów", która od 1975 r. była obiektem zainteresowania Służby Bezpieczeństwa. Wiosną następnego roku Pyjas został po raz pierwszy zatrzymany na 48 godzin i poddany przesłuchaniu, gdy podczas rewizji w „Żaczku" SB znalazła książki paryskiego Instytutu Literackiego (notabene jako jedyny z zatrzymanych odmówił składania zeznań). Szczególną aktywność rozwinął w obronie brutalnie represjonowanych po czerwcu 1976 r. robotników Radomia i Ursusa; prowadził zbiórki pieniędzy na opłacenie pomocy prawnej oraz na koszty utrzymania rodzin, których żywiciele zostali usunięci z pracy i osadzeni w więzieniach. Przepisywał też i kolportował Komunikaty Komitetu Obrony Robotników", zbierał podpisy pod apelem do Sejmu PRL zawierającym żądanie powołania komisji sejmowej w celu wyjaśnienia przebiegu wydarzeń czerwcowych oraz innych przypadków łamania praworządności. Jesienią 1976 r. z jego inicjatywy zbierano w Krakowie podpisy pod listem do Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i Techniki protestującym przeciwko relegowaniu ze studiów Bronisława Wildsteina za rzekomą „obrazę kierownika praktyk zawodowych UJ".
W kwietniu następnego roku SB dopuściła się wobec Stanisława Pyjasa ordynarnej prowokacji, polegającej na wysłaniu do jego kolegów (m.in. do Wildsteina) anonimowych, obelżywych listów pomawiających Pyjasa o współpracę z bezpieką i wzywających do ukarania go. 5 maja adresaci anonimów oraz sam Pyjas złożyli skargę w tej sprawie w Prokuraturze Rejonowej Kraków-Podgórze. Dwa dni później jego zwłoki znaleziono w bramie kamienicy przy ul. Szewskiej 7. Oficjalna wersja głosząca, że zgon został spowodowany upadkiem ze schodów pijanego Pyjasa od początku była uznana przez opinię publiczną za kłamstwo kamuflujące morderstwo dokonane przez SB. Protestujący przeciw tej zbrodni studenci Krakowa zorganizowali tzw. Czarne Juwenalia, zakończone 15 maja 1977 r. Czarnym Marszem, podczas którego odczytano deklarację założycielską Studenckiego Komitetu „Solidarności" jako pierwszej w kraju niezależnej organizacji studenckiej. Kolejne śledztwa w latach 1977, 1991, 1996-1999 i 2010 w sprawie przyczyn śmierci zostały umorzone. Pośmiertnie, w 2006 r., Stanisław Pyjas został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
***
Powyższy biogram Stanisława Pyjasa pochodzi z "Wielkiej Księgi Patriotów Polskich", wyd. Biały Kruk.
Wielka Księga Patriotów Polskich
Takiej publikacji w dziejach polskiej książki jeszcze nigdy nie było! Sam pomysł imponuje rozmachem: ukazać sylwetki największych Polaków na przestrzeni ponad tysiąca lat, od czasów Chrztu Polski w 966 r.
Bezbożność, terror i propaganda. Fałszywe proroctwa marksizmu
Nikt nie zrozumie, co złego dzieje się we współczesnym świecie zachodnim, a więc i w Polsce, nie znając przyczyn. Tkwią one jeszcze w ideach rewolucji francuskiej, a później w coraz bardziej lewicowej filozofii, zwłaszcza Karola Marksa. Poglądy tego ostatniego miały, jak wiadomo, tyleż wielki, co tragiczny wpływ na życie wielu narodów, choć myśliciel z Trewiru (zmarły w 1883 r.) sam tego nie doczekał.
Komunizm światowy. Od teorii do zbrodni
Książka ta dowodzi, jak szybko może rozprzestrzeniać się zło, jeśli nie napotka od razu zdecydowanego sprzeciwu. Komunizm nie zaczął się od łagrów, mordów i zniewolenia narodów. Zaczął się od teorii – zupełnie utopijnej, ale pozornie niezwykle zatroskanej o dobro całej ludzkości. Wielu dało się nabrać; jak się to skończyło, to Polacy wiedzą najlepiej.
Nikczemność i honor. Stan wojenny w stu odsłonach
Pisząc o stanie wojennym, można, wbrew pozorom, podkreślać także zachowania pełne honoru i godności. I nie chodzi tu bynajmniej o zachowania gen. Jaruzelskiego, określanego przez niektórych mianem „człowieka honoru”, co należy uznać za rzecz wielce haniebną. Chodzi tu o pełną godności postawę osób gnębionych i prześladowanych, którzy potrafili zachować ją nawet w warunkach ekstremalnych.
Historia i Teraźniejszość. Podręcznik dla liceów i techników. Klasa 1. 1945–1979.
Nowy przedmiot Historia i Teraźniejszość wymaga także nowego podejścia do podręcznika. Autor – wybitny badacz, historyk i ekonomista, człowiek bardzo aktywny społecznie – postawił na narracyjność. W połączeniu z atrakcyjnym stylem pisania powinno przynieść to istotny efekt dydaktyczny, pobudza bowiem ciekawość czytelnika-ucznia.
Komentarze (0)
Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników serwisu. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za ich treść. Wpisy są moderowane przed dodaniem.