Odważny kurier, bohaterski żołnierz polskiego Podziemia. Dziś przypada 24. rocznica śmierci Jana Karskiego
Jan Karski w młodości. fot. Wikimedia by commons: Lilly Mpl.wiki: Lilly Mreal name: Małgorzata Miłaszewska-Duda - Own work, Międzynarodowy Instytut Dialogu i Tolerancji im. Jana Karskiego. Crop in gray-scale from a larger GFDL file by User:Poeticbent using Photoshop, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=35990049 Jan Karski urodził się 24.06.1914 w Łodzi, a zmarł 13.07.2000 w Waszyngtonie. Był emisariuszem rządu RP, świadkiem Holokaustu i historykiem.
Naprawdę nazywał się Jan Kozielewski i dorastał wychowywany przez bardzo religijną matkę. Jego starszy brat Marian walczył w Legionach Polskich, a potem został komendantem Policji Państwowej miasta stołecznego Warszawy. Młody Jan uczył się w Łodzi, gdzie miał wielu kolegów pochodzenia żydowskiego. We Lwowie ukończył prawo i dyplomację, a następnie podchorążówkę artylerii konnej we Włodzimierzu Wołyńskim. Na wszystkich tych polach osiągał duże sukcesy dzięki, jak sam mówił, fotograficznej pamięci i wysportowaniu. Jego talenty zostały dostrzeżone jeszcze na studiach przez pracowników Ministerstwa Spraw Zagranicznych, którzy kierowali go na praktyki konsularne i stypendia do różnych krajów europejskich. Dzięki temu biegle władał językami obcymi i zatrudniono go w MSZ.
Podczas kampanii wrześniowej dostał się do sowieckiej niewoli. Objęty wymianą jeńców, zdołał zbiec z niemieckiego transportu. Trafił do Warszawy, gdzie podobnie jak jego brat, związał się z konspiracją. Na przełomie 1939 i 1940 r. powierzono mu pierwszą misję kurierską do Francji, w celu nawiązania współpracy między tworzącymi się strukturami Polskiego Państwa Podziemnego, a przebywającym na uchodźstwie premierem gen. Władysławem Sikorskim. W kwietniu został z powrotem wysłany do kraju, po czym już w czerwcu podjął próbę kolejnego przedarcia się do Francji. W jej trakcie aresztowano go na Słowacji i trafił w ręce gestapo. Pomimo głębokiej religijności, obawiając się, że wyda tajemnice państwowe podczas ponawianych okrutnych przesłuchań, targnął się na swoje życie. W ciężkim stanie został przewieziony do szpitala w Nowym Sączu, skąd uciekł dzięki pomocy członków Związku Walki Zbrojnej w sierpniu 1941 r. Podjął działalność w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej.
W 1942 r. wykonał swoją najpoważniejszą, ostatnią misję. Jako emisariusz Delegata Rządu na Kraj oraz poszczególnych stronnictw politycznych dostał zadanie poinformowania świata o strukturze Polskiego Państwa Podziemnego i sytuacji Polaków pod okupacją. Na prośbę przedstawicieli konspiracyjnych organizacji żydowskich zgodził się również jako pierwszy przekazać wiadomości o zagładzie Żydów. Aby mógł to jak najwierniej zrobić, zorganizowano dla niego wejście do warszawskiego getta oraz obozu w Izbicy. Na własne oczy oglądał cierpienie, głód, agonię i śmierć. Miał zapamiętać wszystko, aby prosić zachodnich polityków o oficjalne potępienie Niemców i udzielenie pomocy Żydom. Latem 1942 r. wyruszył do Londynu. Wykonując powierzoną misję, spotykał się z najważniejszymi brytyjskimi politykami, dziennikarzami i artystami. W 1943 r. odbył rozmowę z prezydentem Stanów Zjednoczonych Franklinem D. Rooseveltem. Niestety, jego rozmówcy albo nie dowierzali jego słowom, albo nie byli nimi zainteresowani, bądź mówili, że nie mogą nic zrobić.
W 1944 r. Karski opublikował książkę poświęconą Polskiemu Państwu Podziemnemu Story of a Secret State, która jako bestseller została przetłumaczona na wiele języków. Po wojnie pozostał w USA i przez kilkadziesiąt lat wykładał stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu na Georgetown University w Waszyngtonie. O jego nieocenionych zasługach światowa opinia publiczna dowiedziała się dopiero pod koniec lat 70. XX w. Otrzymał honorowe obywatelstwo Izraela, osiem uniwersytetów obdarzyło go doktoratami honoris causa, a amerykański „Newsweek" uznał go za jedną z najwybitniejszych postaci minionego stulecia. Według Zbigniewa Brzezińskiego, doradcy prezydenta USA, "postać Karskiego ma swoje miejsce w pierwszym rzędzie, na pierwszych stronach współczesnej historii Polski. Reprezentuje on wszystko, co było najbardziej godne i bohaterskie w okresie drugiej wojny światowej". Wśród licznych odznaczeń, którymi go uhonorowano, były Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari i medal "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata".
Michał Komuda
***
Powyższy biogram Jana Karskiego pochodzi z Wielkiej Księgi Patriotów Polskich, wyd. Biały Kruk
Wielka Księga Patriotów Polskich
Takiej publikacji w dziejach polskiej książki jeszcze nigdy nie było! Sam pomysł imponuje rozmachem: ukazać sylwetki największych Polaków na przestrzeni ponad tysiąca lat, od czasów Chrztu Polski w 966 r.
Blask Rzeczypospolitej. Od X do XXI wieku
Oto dzieło wybitnego i wszechstronnego historyka, które czyta się jak pasjonującą powieść. Sięgając po Blask Rzeczypospolitej, każdy, kto w jednej książce chciałby zapoznać się z historią Polski na przestrzeni całych jej dziejów, ma tę możliwość. A dzieje te są długie, żywe i imponujące. Historia nasza, jak każdego wielowiekowego kraju, obfituje we wzloty i upadki. Może napawać dumą i podziwem, ale też przestrzegać przed niebezpieczeństwami.
Zbrodnia i grabież. Jak Niemcy tuszują prawdę o sobie.
Książka Wojciecha Polaka i Sylwii Galij-Skarbińskiej „Zbrodnia i grabież. Jak Niemcy tuszują prawdę o sobie” jest dramatyczną panoramą trudnych relacji polsko-niemieckich po 1939 r.
III Rzesza Niemiecka. Nowoczesność i nienawiść
Rzesza Niemiecka istniała tylko w okresie 1933–1945, ale bardzo mocno zapisała się w historii. Mocno i wyjątkowo niechlubnie. Gdy się ją wspomina, przychodzą na myśl druty kolczaste, niemieckie obozy zagłady, wojenna pożoga, grabież, ruiny. Do tego dochodzi pogarda dla tych, których zbrodnicza ideologia nazistowska określała jako „podludzi” i których należało likwidować w imię czystości rasy.
Rok 1939. Od beztroski do tragedii
Dla Polski rok 1939 był rokiem przedziwnym; przede wszystkim tragicznym, gdyż agresja na nasz kraj Niemiec dokonana 1 września, a następnie Związku Sowieckiego – 17 września spowodowała śmierć milionów rodaków jak również zamordowała prężnie rozwijającą się II Rzeczpospolitą. Ten straszny rok kojarzy nam się zatem głównie z początkiem II wojny światowej.
Komentarze (0)
Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników serwisu. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za ich treść. Wpisy są moderowane przed dodaniem.