Jan Żaryn

Ur. 1958r. w Warszawie; jest wybitnym historykiem, wykładowcą akademickim i publicystą, profesorem nauk humanistycznych, działaczem społecznym, żarliwym patriotą i katolikiem z dumą przyznającym się do swojej wiary. Zajmuje się w szczególności historią Kościoła katolickiego w Polsce w XX wieku, dziejami obozu narodowego, a także dziejami emigracji politycznej po 1945 r.

Jako sześcioletni chłopiec Jan Żaryn został ministrantem. Ukończył warszawskie XV LO im. Narcyzy Żmichowskiej, a następnie historię (specjalności: archiwalna i pedagogiczna) na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie studiów – od września 1980 r. – czynnie współtworzył samorząd uczelniany. W latach 1980–1984 był członkiem zarządu samorządu Wydziału Historycznego UW. Jako działacz Ruchu Młodej Polski został 10 listopada 1982 r. zatrzymany przez funkcjonariuszy MO podczas nielegalnej demonstracji patriotycznej pod zarzutem „brania udziału w zbiegowisku i stawiania czynnego oporu”. Osadzono go w Białołęce. Po zwolnieniu w latach 1984–1990 uczył historii w liceach warszawskich, w tym w II LO im. Stefana Batorego. W 1985 r. wraz z żoną Małgorzatą (mają trójkę dzieci) związał się ze środowiskiem Studium Kultury Chrześcijańskiej powstałym przy kościele św. Trójcy w Warszawie. W 1989 r. został jednym z twórców Katolickiego Stowarzyszenia Wychowawców, był długoletnim prezesem oddziału warszawskiego tej organizacji.

Od grudnia 2000 r. Jan Żaryn pracował w Biurze Edukacji Publicznej IPN. W 2003 r. został wykładowcą Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, w latach 2003–2006 wykładał także na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1997 r. do 2006 r. był pracownikiem naukowym Instytutu Historycznego PAN, gdzie doktoryzował się na podstawie pracy „Stosunki między władzą państwową a Kościołem katolickim w Polsce w latach 1945–1950”, a także w 2004 r. habilitował się na podstawie rozprawy „Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce 1944–1989”. Tytuł profesora otrzymał w 2013 r.

W 1998 r. wstąpił do Towarzystwa Miłośników Historii, został ponadto członkiem komitetu redakcyjnego „Biblioteki im. św. Jadwigi Królowej”, powołanej przez Towarzystwo im. Stanisława ze Skarbimierza. W 1999 r. objął funkcję sekretarza Komitetu dla Upamiętnienia Polaków Ratujących Żydów, a w 2004 r. został przewodniczącym Komisji Historycznej tego komitetu. W latach 2000–2003 był członkiem rady programowej Fundacji Dzieło Nowego Tysiąclecia. W 2007 r. wszedł w skład rady fundatorów Fundacji „Żołnierzy Wyklętych”. Zasiadł również w radzie historycznej Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych.

W 2011 r. Jan Żaryn objął funkcję prezesa Stowarzyszenia Polska Jest Najważniejsza, powołanego przez członków warszawskiego komitetu poparcia Jarosława Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich w 2010 r. Został również koordynatorem mazowieckich struktur Ruchu Społecznego im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. W 2012 r. wybrano go przewodniczącym Społecznego Komitetu Obchodów Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, został też redaktorem naczelnym miesięcznika „W Sieci Historii”. W wyborach parlamentarnych w 2015 r. uzyskał mandat senatora. W 2018 r. został powołany w skład rady przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku i pełnił tą funkcję do roku 2022. W latach 2020 -2024 był dyrektorem Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego.

Jan Żaryn jest poczytnym autorem licznych książek, m.in. „Kościół w Polsce w latach przełomu (1953–1958). Relacje ambasadora RP przy Stolicy Apostolskiej”, „Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944–1989)”, „Kościół, naród, człowiek, czyli opowieść optymistyczna o Polakach w XX wieku” „Kościół w PRL”, „Polska pamięć. O historii i polityce historycznej”.

W 2009 r., za „wybitne zasługi w dokumentowaniu i upamiętnianiu prawdy o najnowszej historii Polski”, został przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2021 r. za „wybitne zasługi w upowszechnianiu wiedzy o najnowszej historii Polski, za działalność naukową, społeczną i patriotyczną” otrzymał od prezydenta Andrzeja Dudy Krzyż Komandorski z Gwiazdą tego orderu, a w 2023 Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości oraz Złoty Medal „Zasłużony dla Nauki Polskiej Sapientia et Veritas”.

Prof. Jan Żaryn jest autorem biogramów w „Wielkiej Księdze Patriotów Polskich” Białego Kruka, a także autorem książek „Rok 1939. Od beztroski do tragedii” (wspólnie z żoną Małgorzatą) oraz „Kościół i naród”.