Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady. 84 lata temu do Auschwitz przyjechał pierwszy transport więźniów
Selekcja więźniów na obozowej rampie, maj 1944r. fot. Wikimedia Obóz Auschwitz założony został przez SS wiosną 1940 roku jako obóz koncentracyjny, podobny do tych, które istniały już na terenie hitlerowskich Niemiec, a bezpośrednią przyczyną jego utworzenia stały się masowe aresztowania Polaków, które doprowadziły do przepełnienia istniejących więzień. Niemieckie władze policyjne wysunęły wtedy propozycję utworzenia obozu, w którym można byłoby pomieścić aresztowanych ludzi.
Specjalne komisje rozpoczęły poszukiwania odpowiedniego miejsca. Ostateczny wybór padł na kompleks przedwojennych koszar liczący 20 budynków, znajdujący się na terenie niedużego polskiego miasta Oświęcim. W pierwszych tygodniach okupacji polskich ziem zostało ono wcielone w granice Trzeciej Rzeszy, a nazwa Oświęcim zmieniona na Auschwitz. Utworzony tam obóz nazwany został Konzentrationslager Auschwitz.
14 czerwca 1940 roku gestapo skierowało do obozu pierwszy transport 728 więźniów politycznych. Byli to Polacy, w tym kilkunastu polskich Żydów, przywiezieni z więzienia w Tarnowie.
Koszary znajdowały się poza obszarem zwartej zabudowy miasta i można je było łatwo odizolować od świata zewnętrznego, miały też dogodne połączenia komunikacyjne z wieloma polskimi miastami i pobliskim przejściem granicznym. Czynniki te spowodowały, że naziści rozbudowali tu obóz na ogromną skalę. Od połowy 1941 roku zaczęto tu oprócz Polaków przywozić również więźniów innych narodowości z okupowanych krajów, między innymi radzieckich jeńców wojennych, Czechów, Jugosłowian, Francuzów. W transportach tych byli także Żydzi, aresztowani w trakcie różnych akcji prowadzonych przeciwko ludności okupowanych krajów. Na przykład razem z przedstawicielami polskiej inteligencji przywożono do obozu adwokatów lub lekarzy pochodzenia żydowskiego.
***
Od momentu założenia aż do stycznia 1945 roku Auschwitz funkcjonował jako obóz koncentracyjny, w którym naziści więzili ludzi różnych narodowości. W przeciwieństwie do ofiar natychmiastowej zagłady w komorach gazowych, więźniowie ci byli skrupulatnie spisywani i wciągani do akt obozowych. Esesmani zarejestrowali i oznaczyli numerami łącznie ponad 400 000 osób.
Najliczniejszą grupę stanowili Żydzi wyselekcjonowani z masowych transportów przywożonych do Auschwitz na zagładę, jako zdolni do pracy, a także żydowscy więźniowie kierowani do obozu w transportach razem z więźniami innych narodowości. Liczba zarejestrowanych Żydów w obozie sięgała około 200 000, co stanowiło połowę ogółu więźniów. Drugą pod względem ilościowym grupą byli Polacy, głównie więźniowie polityczni, których zarejestrowano w obozie około 140 000 (ponad 35 proc. ogółu więźniów). Trzecią co do wielkości oznaczoną numerami grupę tworzyli Romowie w liczbie 21 000 (5 proc.), a następną sowieccy jeńcy wojenni – 12 000. Pozostałe 25 000 osób to więźniowie innych narodowości.
Wśród zarejestrowanych w obozie byli także więźniowie kryminalni i asocjalni, badacze Pisma Świętego, a także homoseksualiści. Zaszeregowanie więźniów nie zawsze odpowiadało rzeczywistości. Zdarzało się, że więźniów politycznych oznaczano jako kryminalnych.
***
Dwie sprzeczne zasady kierowały postępowaniem władz obozowych wobec więźniów. Z jednej strony starano się maksymalnie wykorzystać ich siłę roboczą, z drugiej zaś jak najszybciej wyniszczyć ich i unicestwić.
O tym, co miało czekać nowo przywiezionych więźniów, świadczy przemówienie wygłaszane czasami do nich przez kierownika obozu, Lagerführera Karla Fritzscha: „Przybyliście tutaj nie do sanatorium, ale do niemieckiego obozu koncentracyjnego, z którego jest tylko jedno wyjście – przez komin krematoryjny. Żydzi mają prawo żyć przez dwa tygodnie, księża przez miesiąc, pozostali przez trzy miesiące”.
Również słowa Adolfa Hitlera charakteryzują bez ogródek sens istnienia obozów koncentracyjnych: „Nie chcę, aby zrobiono z obozów sanatoria. Terror jest najbardziej skuteczną bronią polityczną. Każdy, kto dowie się, co czeka go w obozie, zastanowi się najpierw, zanim uczyni coś przeciwko nam”.
Primo Levi, były więzień i znany pisarz, tak opisuje swe wrażenia po przywiezieniu do obozu: „Wtedy po raz pierwszy zdaliśmy sobie sprawę, że w naszym języku nie ma słów na wyrażenie tej zniewagi, tego zniszczenia człowieka. W jednym momencie, w przypływie proroczej niemal intuicji objawiła się nam rzeczywistość: zeszliśmy na dno. Niżej już zejść nie można, nędzniejsze bytowanie ludzkie nie istnieje, jest nie do pomyślenia”.
Ponad połowa zarejestrowanych więźniów zginęła w obozie wskutek głodu, brutalnego terroru, kar i tortur, wyniszczających warunków bytowania, chorób i epidemii, a także w wyniku zbrodniczych eksperymentów medycznych. Powodem wysokiej śmiertelności wśród więźniów była także katorżnicza praca. Stanowiła ona źródło ogromnych dochodów zarówno dla SS, jak i wielu niemieckich koncernów, takich jak na przykład IG Farbenindustrie czy Hermann Göring Werke. Wielu więźniów straciło życie wskutek bestialskiego traktowania, katowania i bicia przez esesmanów i ich pomocników, głównie niemieckich więźniów kryminalnych. Więźniowie ginęli także w trakcie zbiorowych i pojedynczych egzekucji. Rozstrzeliwano ich pod Ścianą Straceń i w miejscach pracy, wieszano na szubienicach w czasie apeli, uśmiercano zastrzykami w obozowych ambulatoriach, zabijano także w komorach gazowych.
Na miejsce zmarłych z wycieńczenia lub zabitych przywożono do obozu kolejnych w nowych transportach.
***
Powyższe fragmenty pochodzą z albumu "Auschwitz - Rezydencja śmierci", wyd. Biały Kruk.
Wiadomości o premierach nowych książek Białego Kruka i spotkaniach autorskich prosto na Twoją skrzynkę mailową, a do tego jeszcze prezent - bon 50 zł na zakupy w naszej księgarni internetowej! Dołącz już dziś do grona Czytelników Biuletynu Białego Kruka!
Auschwitz - Rezydencja śmierci
Unikalny dokument przedstawiający największy niemiecki obóz koncentracyjny, ośrodek męczeństwa i masowej zagłady setek tysięcy więźniów 30 narodowości. Bogaty materiał fotograficzny: znakomite, słynne już artystyczne fotografie Adama Bujaka zatrzymujące w czasie echa koszmaru oraz zdjęcia archiwalne z lat funkcjonowania obozu przedstawiające dramatyczny los deportowanych.
Auschwitz - Rezydencja śmierci (ang) // Auschwitz - The residence of death
Unikalny dokument przedstawiający największy hitlerowski obóz koncentracyjny, ośrodek męczeństwa i masowej zagłady setek tysięcy więźniów 30 narodowości. Bogaty materiał fotograficzny: znakomite, słynne już artystyczne fotografie Adama Bujaka zatrzymujące w czasie echa koszmaru oraz zdjęcia archiwalne z lat funkcjonowania obozu przedstawiające dramatyczny los deportowanych.
Auschwitz - Rezydencja śmierci (niem) // Auschwitz - Residenz des Todes
Unikalny dokument przedstawiający największy hitlerowski obóz koncentracyjny, ośrodek męczeństwa i masowej zagłady setek tysięcy więźniów 30 narodowości. Bogaty materiał fotograficzny: znakomite, słynne już artystyczne fotografie Adama Bujaka zatrzymujące w czasie echa koszmaru oraz zdjęcia archiwalne z lat funkcjonowania obozu przedstawiające dramatyczny los deportowanych.
Zbrodnia i grabież. Jak Niemcy tuszują prawdę o sobie.
Książka Wojciecha Polaka i Sylwii Galij-Skarbińskiej „Zbrodnia i grabież. Jak Niemcy tuszują prawdę o sobie” jest dramatyczną panoramą trudnych relacji polsko-niemieckich po 1939 r.
III Rzesza Niemiecka. Nowoczesność i nienawiść
Rzesza Niemiecka istniała tylko w okresie 1933–1945, ale bardzo mocno zapisała się w historii. Mocno i wyjątkowo niechlubnie. Gdy się ją wspomina, przychodzą na myśl druty kolczaste, niemieckie obozy zagłady, wojenna pożoga, grabież, ruiny. Do tego dochodzi pogarda dla tych, których zbrodnicza ideologia nazistowska określała jako „podludzi” i których należało likwidować w imię czystości rasy.
Rok 1939. Od beztroski do tragedii
Dla Polski rok 1939 był rokiem przedziwnym; przede wszystkim tragicznym, gdyż agresja na nasz kraj Niemiec dokonana 1 września, a następnie Związku Sowieckiego – 17 września spowodowała śmierć milionów rodaków jak również zamordowała prężnie rozwijającą się II Rzeczpospolitą. Ten straszny rok kojarzy nam się zatem głównie z początkiem II wojny światowej.
Pamięć Warszawy
Warszawa – dumna stolica naszego narodu nie miała łatwej historii, zwłaszcza w XX w. Równocześnie jednak Warszawa stała się symbolem niezłomnej polskiej niepodległości. Tu w 1918 r. siedzibę znalazły najwyższe polskie władze. Stąd grzmiały w 1939 r. słowa, że polski honor jest bezcenny, a mieszkańcy naszej stolicy powstali w 1944 r. przeciw okupantom, nie mogąc dłużej znieść zniewolenia.
Komentarze (0)
Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników serwisu. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za ich treść. Wpisy są moderowane przed dodaniem.