Do czego służą „ciemne białka” w komórkach ciała człowieka? Zagadka medyczna w trakcie rozwiązywania
Fot. Pixabay. Ludzki genom koduje potencjalnie tysiące maleńkich białek, które wcześniej były pomijane. Trwają badania, aby dowiedzieć się, jaką dokładnie pełnią one funkcję.
Temat rozpoczął się jeszcze w 2009 roku, kiedy badacze analizujący funkcjonowanie pojedynczych komórek ludzkiego organizmu postanowili śledzić rybosomy, czyli komórkowe fabryki białek. Okazało się, że produkują one nie tylko białka kodowane przez znane nauce fragmenty ludzkiego genomu, ale także tysiące „ciemnych białek”, kodowanych przez te części genomu, o których nie sądzono, że kodują białka. Później występowanie tego procesu zostało potwierdzone w prawie każdym badanym organizmie.
Wcześniej białka te były pomijane w analizach ze względu na specyfikę technik badawczych stosowanych m.in. przy analizie genomu człowieka oraz z powodu niespełniania kryteriów, jakie nauka wyznaczyła dla białek kodujących; obecnie ich ilość szacuje się na dziesiątki tysięcy, a badanie jednego z nich może zajmować 3 – 4 lata.
Ciemne białka są zwykle krótkie (stąd ich inna nazwa – mikroproteiny) – często mają zaledwie kilkadziesiąt aminokwasów lub mniej (przeciętnie białka ludzkie zawierają kilkaset aminokwasów, a wiele z nich jest znacznie dłuższych), co utrudnia ich badanie. Wiele z nich nie ma „bliskich krewnych” w genomach innych organizmów. Badania sugerują, że niektóre z nich mogą odgrywać zasadniczą rolę w komórce i wpływać na zdrowie człowieka; wydaje się też, że występuje ich szczególnie dużo w przypadku niektórych nowotworów.
W 2020 roku opublikowano badanie, w którym udowodniono, że zablokowanie produkcji mikroprotein powoduje upośledzenie wzrostu komórek, co podkreśla istotną rolę „ciemnych białek”. Podobne badanie wykazało również, że analogiczny mechanizm zachodzi w przypadku komórek nowotworowych; w przypadku raka piersi „ciemne białka” napędzały wzrost guza.
W ubiegłorocznym badaniu zidentyfikowano kilka „ciemnych białek”, które przyczyniają się do powstawania rdzeniaków wielopostaciowych, czasami śmiertelnych nowotworów mózgu u dzieci. W jednym przypadku naukowcy wykazali też, że „ciemne białko” napędza wzrost szczególnie agresywnych postaci rdzeniaka zarodkowego.
Z kolei w 2023 roku pojawiła się praca, z której wynika, że wiele z „ciemnych białek” jest wyposażonych w oznakowanie chemiczne, które sprawia, że prosto z rybosomów trafiają one na „komórkowy śmietnik”; część z nich jednak kierowana jest do błony komórkowej, gdzie, chronione przed degradacją, mogą przygotować się do pełnienia nowych ról. Inna, tegoroczna analiza mówi o ok. 1000 mikroprotein, które najprawdopodobniej mają swoje funkcje w komórce.
Naukowcy podkreślają, że obecność tych białek jest nadal istotna, chociażby dlatego, że koszt ich produkcji przez komórkę jest duży; zwraca się uwagę zwłaszcza na analizę ich możliwej roli w odporności organizmu.
Nowe odkrycia są już w trakcie wdrażania: kilka firm biotechnologicznych opracowuje terapie komórkami odpornościowymi, których celem są „ciemne antygeny” wytwarzane przez komórki nowotworowe i prezentowane przez kompleks ludzkiego antygenu leukocytowego (HLA); w Chinach jeszcze w tym roku ma rozpocząć się badanie kliniczne.
W badaniu opublikowanym w 2024 r. w Nature Cardiovascular zidentyfikowano grupę „ciemnych białek”, które prawdopodobnie pojawiły się w różnych liniach naczelnych, w tym u ludzi, a niektóre z nich przyczyniają się do funkcjonowania serca; jednocześnie jednak mogą one ulegać nieprawidłowej ekspresji częściej niż zwykłe geny, powodując w ten sposób choroby serca czy nowotwory.
Naukowcy rzucający światło na „ciemny proteom” twierdzą, że nie będzie jednego uniwersalnego wyjaśnienia działania tych cząsteczek w komórkach i że odpowiedzi będą równie chaotyczne i zawiłe jak reszta biologii. Podkreślają oni jednak konieczność zwracania uwagi na te cząstki i ich rolę w organizmie.
Źródło: nature.com; AD
Zapraszamy do naszej Księgarni Internetowej po publikacje o współczesnych szansach i zagrożeniach:

Prenumerata elektroniczna WPiSu na cały 2025 rok (11 numerów, w tym jeden podwójny)
Miesięcznik „Wpis” już od piętnastu lat pozostaje wierny swym założeniom i przedstawia Czytelnikom podstawowe wartości, a więc wiarę, patriotyzm i sztukę.
Publikują u nas tak znakomici autorzy, jak m.in.: Adam Bujak, ks. prof. Waldemar Chrostowski, Leszek Długosz, prof. Ryszard Kantor, dr Marek Klecel, ks. prof. Janusz Królikowski, prof. Grzegorz Kucharczyk, dr Monika Makowska, prof. Aleksander Nalaskowski, prof.

Prenumerata miesięcznika WPIS na rok 2025. Wydanie drukowane
Miesięcznik „Wpis” już od piętnastu lat pozostaje wierny swym założeniom i przedstawia Czytelnikom podstawowe wartości, a więc wiarę, patriotyzm i sztukę.
Publikują u nas tak znakomici autorzy, jak m.in.: Adam Bujak, ks. prof. Waldemar Chrostowski, Leszek Długosz, prof. Ryszard Kantor, dr Marek Klecel, ks. prof. Janusz Królikowski, prof. Grzegorz Kucharczyk, dr Monika Makowska, prof. Aleksander Nalaskowski, prof.

Katedra i uniwersytet. O kryzysie i nadziei chrześcijańskiej cywilizacji
Kto nie wierzy w Boga, uwierzy we wszystko – ta myśl nigdy nie była bardziej prawdziwa niż w XXI wieku. Ileż to osób po odrzuceniu Boga gotowych jest zaakceptować każdy zabobon, najbardziej złudną utopię, z gruntu niewiarygodną manipulację myślową.

Dokąd zmierzamy? Wiara, edukacja, tradycja
Niniejsza antologia publicystyki patriotycznej próbuje dać odpowiedź na postawione w tytule pytanie: Dokąd zmierzamy, my jako Polacy? A co za tym idzie – kto nam wyznacza, lub usiłuje wyznaczać, drogę? Jakże często czujemy się zagubieni, zdezorientowani, manipulowani.
Szukamy stałych punktów odniesienia, niezmiennych wartości, na których można by się oprzeć bez obawy, że pobłądzimy.

Historia cenzury. Od starożytności do XXI wieku
Polacy w ciągu minionych dwóch stuleci zmagali się z bezwzględnie egzekwowaną antynarodową, ale też antyreligijną cenzurą stosowaną wobec nas przez obcych (zaborców, komunistów). Niewiele jednak powstało na ten temat książek, a to jest pierwsze całościowe opracowanie. Czyżby sam temat cenzury był zawsze niewygodny i cenzurowany? – pyta autor niniejszej książki, Jakub Maciejewski.

Pomiędzy Wschodem a Zachodem. W kręgu myśli Feliksa Konecznego
Z wszystkich stron słyszymy o wielkim postępie; w medycynie, w technice, w badaniach kosmosu… Równocześnie z wszystkich stron atakuje nas postęp fałszywy, cofający ludzkie życie do czasów pogańskich, ignorujący Boga, unicestwiający sumienia, drwiący z zasad moralnych, zachęcający do praktykowania wynaturzeń.
Komentarze (0)
Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników serwisu. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za ich treść. Wpisy są moderowane przed dodaniem.