Sanktuaria polskie

liczba stron:	384
obwoluta:	tak
format:	23,5 cm x 31 cm
papier:	kreda
oprawa:	twarda
data wydania:	30.04.2021
ISBN:	ISBN 978-83-7553-314-9
EAN:	978-8375533149

Zarejestruj się aby otrzymać rabaty* 25% na pierwsze zamówienie oraz 20% na kolejne! Darmowa dostawa na terenie Polski powyżej 200zł.

*Rabaty nie łączą się z pakietami i innymi promocjami oraz nie dotyczą cen podręczników.

Dostępność: nakład wyczerpany

Cena: 129,00 zł 129.00 PLN

ilość szt.

dodaj do przechowalni

zapytaj o produkt
poleć znajomemu
dodaj opinię

Sanktuaria katolickie istnieją na całym świecie, ale nigdzie nie notuje się takiego ich rozkwitu jak w Polsce – tak było w dawnych wiekach, tak jest i teraz. Gdy na świecie kościoły są zamykane lub wzorem bolszewickim przekształcane na magazyny, muzea lub galerie wystawowe, w naszym kraju pobożność ludowa kwitnie i nieustannie się rozwija. Sanktuaria są to świątynie, w których w sposób szczególny czczony jest Jezus Chrystus, Maryja lub święci Kościoła katolickiego, wyobrażeni figurą bądź obrazem, symbolizowani relikwiami. Już w Starym Testamencie podobnie upamiętniano miejsca, w których objawiał się Bóg. Sanktuaria notują wzmożony kult i wielką aktywność duszpasterską. Często łączą funkcje parafialne lub katedralne. Dzielą się na trzy kategorie: diecezjalne, powoływane przez miejscowego biskupa, narodowe, ustanawiane decyzją episkopatu, oraz międzynarodowe (światowe), mianowane przez Stolicę Apostolską.

Najwięcej jest sanktuariów Maryjnych (ok. 70 proc.), następnie sanktuariów upamiętniających świętych i błogosławionych (ok. 20 proc.); sanktuaria Pańskie stanowią ok. 10 proc. Stan ten oddaje również niniejszy album poświęcony obiektom polskim. Jest to pierwsze dzieło edytorskie o takim zakresie; wybitny artysta Adam Bujak sfotografował aż 160 sanktuariów w przeróżnych regionach kraju. Nie są to oczywiście wszystkie obiekty, ale praca i tak jest potężna – oddaje zarówno stan, jak i jakość pobożności w Polsce. Ze zdjęć dowiadujemy się ponadto, jak wielkim rezerwuarem wspaniałej sztuki narodowej z różnych epok są sanktuaria, które przez wieki podtrzymują ducha wiary i patriotyzmu, utrwalają tradycję, przechowują pamięć o rodzimej kulturze, umacniają naszą polską tożsamość. Towarzyszący fotografiom tekst znawcy tematyki kościelnej i pisarza Czesława Ryszki świetnie uzupełnia naszą wiedzę zarówno o idei sanktuariów, jak i o poszczególnych obiektach. Lektura tej książki dostarczy wielkich przeżyć każdemu Polakowi, a dla cudzoziemców będzie efektownym wizerunkiem naszej Ojczyzny.

Partner Orlen

ALWERNIA – Sanktuarium Pana Jezusa Miłosiernego
BARDO ŚLĄSKIE – Sanktuarium Matki Bożej Strażniczki Wiary Świętej
BĘDZIN – Sanktuarium Polskiej Golgoty Wschodu
BIAŁE MORZA – KRAKÓW – Sanktuarium Świętego Jana Pawła II
BIAŁYSTOK – Sanktuarium Miłosierdzia Bożego
BYDGOSZCZ – Sanktuarium Nowych Męczenników
CHORZELÓW – Sanktuarium Matki Bożej Królowej Rodzin
CZARNY POTOK – Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej
CZERNA – Sanktuarium Matki Bożej Szkaplerznej i Świętego Rafała Kalinowskiego
DUKLA – Sanktuarium Świętego Jana z Dukli
DZIEKANOWICE – Sanktuarium Macierzyństwa Najświętszej Maryi Panny
FRYSZTAK – Sanktuarium Krzyża Świętego
GDAŃSK – Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej
GDÓW – Sanktuarium Matki Bożej Gdowskiej
GDYNIA – Sanktuarium Miłosierdzia Bożego
GIDLE – Sanktuarium Matki Bożej Gidelskiej
GIETRZWAŁD – Sanktuarium Matki Bożej Gietrzwałdzkiej
GNIEZNO – Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia Pani Gniezna i Błogosławionej Jolenty
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY – Sanktuarium Świętej Anny
GRODZISKO – Sanktuarium Błogosławionej Salomei Piastówny
GRUDZIĄDZ – Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej
HRUBIESZÓW – Sanktuarium Matki Bożej Sokalskiej
IMBRAMOWICE – Sanktuarium Męki Pańskiej
JAROSŁAW – Sanktuarium Matki Bożej Królowej Rodzin
JASIEŃ W BIESZCZADACH – Sanktuarium Matki Bożej Rudeckiej
JASNA GÓRA – Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej
JĘDRZEJÓW – Sanktuarium Błogosławionego Wincentego Kadłubka
JODŁOWA – Sanktuarium Dzieciątka Jezus
KALISZ – Sanktuarium Świętego Józefa
KALWARIA PACŁAWSKA – Sanktuarium Męki Pańskiej i Matki Bożej Kalwaryjskiej
KALWARIA W WEJHEROWIE – Sanktuarium Pasyjno-Maryjne
KALWARIA ZEBRZYDOWSKA – Sanktuarium Pasyjno-Maryjne
KAMIEŃ ŚLĄSKI – Sanktuarium Świętego Jacka
KAZIMIERZ BISKUPI – Sanktuarium Pięciu Braci Męczenników
KAZIMIERZ DOLNY – Sanktuarium Matki Bożej Kazimierskiej
KIELCE – Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej Kieleckiej
KODEŃ – Sanktuarium Matki Bożej Kodeńskiej Królowej Podlasia
KOSZALIN – Sanktuarium Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej
KRAKÓW – Kościół Świętego Józefa
KRAKÓW – Sanktuarium Błogosławionej Salomei
Kraków – Sanktuarium Ecce Homo
KRAKÓW – Sanktuarium Matki Bożej od Wykupu Niewolników
KRAKÓW – Sanktuarium Matki Bożej Piaskowej
KRAKÓW – Sanktuarium Matki Bożej Różańcowej i Świętego Jacka
KRAKÓW – Sanktuarium Męczeństwa Świętego Stanisława na Skałce
KRAKÓW – Sanktuarium Najświętszej Rodziny
KRAKÓW – Sanktuarium NMP i Świętego Stanisława Kazimierczyka
KRAKÓW – Sanktuarium Świętego Szymona z Lipnicy
KRAKÓW-PODGÓRZE – Sanktuarium Świętego Józefa
KRASNOBRÓD – Sanktuarium Matki Bożej Krasnobrodzkiej
KRZEPTÓWKI – Sanktuarium Narodowe Matki Bożej Fatimskiej
KRZESZÓW – Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej
LĄD – Sanktuarium Matki Bożej
LEGNICA – Sanktuarium Świętego Jacka
LEŚNA PODLASKA – Sanktuarium Matki Bożej Leśniańskiej
LEŚNIÓW – Sanktuarium Matki Bożej Leśniowskiej Patronki Rodzin
LEŻAJSK – Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia
LICHEŃ – Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski
LIMANOWA – Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej
LUBAWA – Sanktuarium NMP i Świętej Anny
LUBLIN – Sanktuarium Matki Bożej Płaczącej
LUDŹMIERZ – Sanktuarium Matki Bożej Królowej Podhala
ŁAGIEWNIKI – Sanktuarium Miłosierdzia Bożego
ŁOMŻA – Sanktuarium Matki Bożej Łomżyńskiej Matki Pięknej Miłości
MAKÓW PODHALAŃSKI – Sanktuarium Matki Bożej Opiekunki i Królowej Rodzin
MIECHÓW – Sanktuarium Grobu Bożego
MOGIŁA – KRAKÓW – Sanktuarium Krzyża Świętego
MYŚLENICE – Sanktuarium Matki Bożej Pani Myślenickiej
NIEPOKALANÓW – Sanktuarium NMP Wszechpośredniczki Łask i Św. Maksymiliana Kolbego
NOWE MIASTO LUBAWSKIE – Sanktuarium Matki Bożej Łąkowskiej
NOWY KORCZYN – Sanktuarium Świętej Kingi
NOWY ŻMIGRÓD – Sanktuarium Błogosławionego Władysława Findysza, Kapłana i Męczennika
ODPORYSZÓW – Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej
OPOLE – Sanktuarium Matki Bożej Opolskiej
OSTROŻANY – Sanktuarium Matki Bożej Ostrożańskiej
PACANÓW – Sanktuarium Pana Jezusa Konającego
PASIERBIEC – Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia
PIEKARY ŚLĄSKIE – Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej
PIERŚCIEC – Sanktuarium Świętego Mikołaja
PIOTRKÓW TRYBUNALSKI – Sanktuarium Matki Bożej Piotrkowskiej
PŁOCK – Sanktuarium Miłosierdzia Bożego
PŁOKI – Sanktuarium Matki Bożej Opiekunki Rodzin Robotniczych
POZNAŃ – Sanktuarium Bożego Ciała
POZNAŃ – Sanktuarium Najświętszej Krwi Pana Jezusa
PRASZKA – Sanktuarium Pasyjno-Maryjne Kalwaryjskiej Matki Zawierzenia na Kalwarii
PRATULIN – Sanktuarium Błogosławionych Męczenników Podlaskich
PRZECZYCA – Sanktuarium Matki Bożej Wniebowziętej
PRZEMYŚL – Katedra Sanktuarium Matki Bożej Jackowej
PRZEWORSK – Sanktuarium Grobu Bożego
PSZÓW – Sanktuarium Matki Bożej Uśmiechniętej
RADECZNICA – Sanktuarium Świętego Antoniego
ROKITNO – Sanktuarium Matki Bożej Prymasowskiej Wspomożycielki
RÓŻANYSTOK – Sanktuarium Maryjne
RUDY – Sanktuarium Matki Bożej Pokornej
RUMIA – Sanktuarium NMP Wspomożenia Wiernych
RYCHWAŁD – Sanktuarium Matki Bożej Rychwałdzkiej
RYWAŁD – Sanktuarium Matki Bożej Rywałdzkiej
RZESZÓW – Sanktuarium Matki Bożej Rzeszowskiej
SANKA – Sanktuarium Matki Boskiej Pani Saneckiej, Matki Oczekiwanego Macierzyństwa
SEJNY – Sanktuarium Matki Bożej Sejneńskiej
SIEPRAW – Sanktuarium Błogosławionej Anieli Salawy
SKARŻYSKO-KAMIENNA – Sanktuarium Matki Bożej Ostrobramskiej
SKĘPE – Sanktuarium NMP Matki Bożej Brzemiennej Królowej Mazowsza i Kujaw
SKOCZÓW – Sanktuarium Świętego Jana Sarkandra Męczennika
SKRZATUSZ – Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej
SMARDZOWICE – Sanktuarium Matki Bożej Smardzowickiej
SOKÓŁKA – Sanktuarium Cudu Eucharystycznego
STARY SĄCZ – Sanktuarium Świętej Kingi
STRACHOCINA – Sanktuarium Świętego Andrzeja Boboli
SZCZEPANÓW – Sanktuarium Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika
SZCZYRZYC – Sanktuarium Matki Bożej Szczyrzyckiej
Święta ANNA – Sanktuarium Świętej Anny
ŚWIĘTA LIPKA – Sanktuarium Matki Jedności Chrześcijan
ŚWIĘTA WODA – Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej
ŚWIĘTY KRZYŻ – Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego
ŚWINICE WARCKIE – Sanktuarium Urodzin i Chrztu Świętej Faustyny
TARNOBRZEG – Sanktuarium Matki Bożej Dzikowskiej
TARNOWIEC – Sanktuarium Matki Bożej Zawierzenia
TARNÓW – Kościół Matki Bożej Fatimskiej
TORUŃ – Sanktuarium NMP Gwiazdy Nowej Ewangelizacji i Świętego Jana Pawła II
TROPIE – Sanktuarium Świętych Pustelników Świerada i Benedykta
TRZEBINIA – Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej
TRZEBNICA – Sanktuarium Świętej Jadwigi Śląskiej
TUCHÓW – Sanktuarium Matki Bożej Tuchowskiej
WADOWICE – Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy
WADOWICE – Sanktuarium Świętego Józefa
WAMBIERZYCE – Sanktuarium Matki Bożej Wambierzyckiej Królowej Rodzin
WARSZAWA – Sanktuarium Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki
WARSZAWA – Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej Patronki Warszawy
WAWEL – Sanktuarium Świętego Stanisława Męczennika
WAWEL – Sanktuarium Świętej Królowej Jadwigi
WIELICZKA – Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej Księżnej Wieliczki
WIKTORÓWKI – Sanktuarium Matki Bożej Jaworzyńskiej Królowej Tatr
WIŚLICA – Sanktuarium Matki Bożej Łokietkowej
WŁOCŁAWEK – Sanktuarium Męczeństwa Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki
WOLA GUŁOWSKA – Sanktuarium Matki Bożej Patronki Żołnierzy Września
ZABAWA – Sanktuarium Błogosławionej Karoliny Kózkówny

O powstaniu i roli sanktuariów

Sanktuaria Pańskie

Sanktuaria Maryjne

Poprzez dzieje i miejsca

Sanktuaria świętych

Epilog – słowo od partnera publikacji

O POWSTANIU I ROLI SANKTUARIÓW

Jan Paweł II w homilii na placu Zwycięstwa w 1979 r. powiedział, że „nie sposób zrozumieć naszego Narodu, który miał przeszłość tak wspaniałą, ale zarazem tak straszliwie trudną – bez Chrystusa”. Te słowa odnoszą się w jakiś szczególny sposób nie tylko do polskiej historii, ale także do ojczyźnianego pejzażu. Czyż trzeba podkreślać, że w polski pejzaż, tak miejski, jak i wiejski, wpisane są strzeliste wieże kościołów i odświętna stylistyka sakralnej architektury wyrażającej, jeśli tak można napisać, duszę mieszkańców naszej Ojczyzny? Dla ludzi wierzących kościoły stanowią sferę związaną ze światem liturgii, a dokładniej pisząc są widzialnymi znakami świata niewidzialnego – swego rodzaju sakramentaliami.

Jednak świątynia świątyni nierówna. Napisał ks. prof. Włodzimierz Sedlak, że Bóg jest najlepszym geografem ustalającym wybrane miejsca, w których powstają sanktuaria. Jest tyle nieraz starych kościołów nasiąkłych modlitwami i historią wiary, ale nikt nie nazywa ich sanktuariami. Nie da się wytypować jakiegoś miejsca na sanktuarium, nie można też komuś zlecić, aby je zbudował w jakimś miejscu. To, że do jakiegoś miejsca ciągną pielgrzymki, że rozwija się w nim szczególna pobożność, jest dziełem Bożej łaski.

Uzupełnię tę myśl słowami św. Augustyna: „Kto zamierza wystawić jakąś budowlę, najpierw w jego sercu rodzi się pomysł. Już masz pomysł, ale dzieło nie jest jeszcze wykonane. Widzisz je ty, który powziąłeś zamiar je zrobić, ale inny nie będzie tego podziwiał, dopóki nie wystawisz bryły i nie doprowadzisz jej urządzenia do doskonałości. Ludzie oglądają wówczas wspaniałą budowlę i podziwiają. To, co widzą, zdumiewa ich, kochają to, czego nie widzą – pomysł pozostaje niewidzialny”.

Na początek krótkie wyjaśnienie słowa: sanktuarium. Jest to zawsze świątynia, w której znajduje się otaczany czcią obraz bądź figura Jezusa Chrystusa, Maryi lub świętych bądź znaczące relikwie. Może to być samo miejsce święte, słynące z cudownych objawień lub uzdrowień i, co ważne, będące celem pielgrzymek wiernych. Sanktuarium ostatecznie powołuje i sankcjonuje miejscowy biskup (wówczas jest diecezjalne), konferencja episkopatu (sanktuarium narodowe) lub Stolica Apostolska (sanktuarium międzynarodowe, światowe).

W Starym Testamencie sanktuaria upamiętniają miejsca i wydarzenia, w których Izraelowi objawiał się Bóg (świątynia w Jerozolimie, Synaj, Syjon, Kadesz, Szilo, Mispa, Sychem, Betel, Mamre, Beer Szeba…). We wspomnianym Betel Jakub zatrzymał się na noc podczas wędrówki do Charanu. We śnie ujrzał drabinę sięgającą swym wierzchołkiem nieba. Na jej szczycie stał Pan i mówił: „Ja jestem Pan, Bóg Abrahama i Bóg Izaaka”. Jakub zbudził się ze snu i pomyślał: „Prawdziwie Pan jest na tym miejscu, a ja nie wiedziałem”. Zdjęty trwogą rzekł: „O, jakże to miejsce przejmuje grozą. Prawdziwie jest to dom Boga i brama do nieba” (Rdz 28, 10–17). Od Jakuba, któremu objawił się Bóg, można wywieść podstawową definicję sanktuarium: „Jest to dom Boga i brama do nieba”.

Z chwilą przyjścia Jezusa na świat pierwsze miejsca święte chrześcijaństwa znajdowały się tam, gdzie upłynęło Jego ziemskie życie – należałoby wręcz powiedzieć, że cała Palestyna jest wielkim sanktuarium. Człowiek odczuwa tam wielką tęsknotę za oglądaniem „Świętego Oblicza”.

Wraz z rozwojem chrześcijaństwa, a na początku głównie za sprawą prześladowań, sanktuariami stały się groby apostołów i męczenników, zwłaszcza groby św. Piotra i św. Pawła w Rzymie. Kolejno dołączały do nich miejsca nadzwyczajnych objawień czy innych zjawisk nadprzyrodzonych, w tym głównie ukazania się Najświętszej Panny Maryi, a także miejsca kultu krzyży, figur i obrazów Jezusa Chrystusa, Matki Bożej i świętych. Wraz z powstawaniem nowych zakonów zaczęto budować sanktuaria na grobach założycieli i patronów, a także tam, gdzie się uświęcili i otrzymali szczególne łaski od Boga. Właśnie w takich miejscach budowano kościół lub inny budynek sakralny, przeznaczony do publicznego sprawowania kultu, w którym wierni zyskiwali możliwość otrzymania odpustów i innych łask. Jak podkreśla Kodeks Prawa Kanonicznego (k. 1234), w sanktuarium należy zapewnić wiernym obfitsze środki zbawienia, do których należą: gorliwe głoszenie Słowa Bożego, ożywienie życia liturgicznego (w tym zwłaszcza sprawowanie Eucharystii i pokuty) oraz podtrzymywanie zatwierdzonych form pobożności ludowej. Podstawowym warunkiem uznania danego miejsca świętego za sanktuarium jest jego kanoniczne zatwierdzenie. Należy dopowiedzieć, że zespół przyczyn, które się złożyły na powstanie i rozwój danego sanktuarium, posiada wartość względną, nie jest przedmiotem wiary. Nie oddaje się czci samym obrazom czy relikwiom, ale osobom, do których się one odnoszą, a przez ich pośrednictwo samemu Bogu. Zawsze bezpośrednim celem jest Bóg, a teologia, jak i praktyka pobożnościowa, akcentuje w sanktuariach zasadę, aby kult prowadził do Jezusa. W tych miejscach daje się ludziom Syna Bożego, pomaga odrodzić się duchowo. Chodzi o pełniejsze uwielbienie Boga oraz uświęcenie człowieka.

Pewnej gradacji czy wyróżnieniu kultu służą uroczyste koronacje figur i obrazów przedstawiających postać Jezusa, Matki Bożej, a nawet świętych. W takim przypadku akt koronacyjny świadczy o randze danego sanktuarium i konkretnego wizerunku.

Nazwy sanktuariów wiążą się z określeniami lub tytułami nadawanymi Jezusowi, Matce Bożej, świętym postaciom, świętym relikwiom czy też pochodzą od nazw miejscowości, gdzie się znajdują. Specyficznym rodzajem są sanktuaria pasyjno-Maryjne, gdzie w sposób szczególny rozważane jest życie, ofiara i wyniesienie Matki Bożej, powiązane ściśle z dziełem zbawienia i misterium paschalnym Chrystusa.

Ile jest sanktuariów w Polsce? Z pewnością ponad 1200. Wśród nich dominują sanktuaria Maryjne (ok. 70% ogółu), z których w wielu miejscach znajdują się koronowane na prawie papieskim bądź diecezjalnym wizerunki Matki Bożej.

Mniej popularne są sanktuaria świętych lub błogosławionych (ok. 20% ośrodków pielgrzymkowych). Ostatnie 10% stanowią sanktuaria Pańskie. Wśród nich najliczniejszą kategorią są sanktuaria Bożego Miłosierdzia z kultem obrazu „Jezu, ufam Tobie”.

Ogromna różnorodność polskich sanktuariów wymagałaby wielotomowych opracowań, natomiast niniejszy tekst jest tylko skromną pisemną ilustracją do pięknych zdjęć Adama Bujaka. Nie sposób więc nawet wymienić wszystkich nazw miejscowości oraz tytułów sanktuariów, a co dopiero je opisać. Dlatego z góry przepraszam Czytelników za pominięcie tak wielu z nich. I jeszcze jedno wyjaśnienie: w przypadku świętych piszę jedynie o sanktuariach polskich świętych lub błogosławionych, pomijając znaczące miejsca kultu apostołów czy świętych Józefa, Anny, Antoniego, Franciszka…

Generalnie, sanktuaria to szczególny polski fenomen. Gdy na Zachodzie są one w ogromnej części zwykłymi kościołami parafialnymi z małą ilością wiernych i przypominają muzea, u nas obok dawnych nadal powstają nowe, przybywają do nich pielgrzymi i sprawowanych w nich jest mnóstwo różnorodnych nabożeństw. Kult jest żywy i żywa jest też pobożność ludowa.