Dziejowa tragedia Polaków. 252 lata temu podpisano I rozbiór Rzeczypospolitej
Sprzeciw posła nowogrodzkiego Tadeusza Rejtana wobec zawiązania na sejmie konfederacji pod przewodnictwem Adama Ponińskiego, co umożliwiało zatwierdzenie traktatu rozbiorowego Polski, stał się symbolem niezłomnego oporu przeciwko zbrodni zdrady stanu. Frag. obrazu Jana Matejki. Fot. z książki "Blask Rzeczypospolitej", wyd. Biały Kruk Trudności związane z rozbiciem konfederacji uświadomiły Katarzynie II, że ciężko jej będzie utrzymać protektorat nad całą Rzecząpospolitą. Pojawiła się koncepcja zagarnięcia części ziem Polski i Litwy przez Rosję, Prusy i Austrię.
I rozbiór Polski
Podpisanie traktatów dotyczących I rozbioru Rzeczypospolitej nastąpiło w Petersburgu 5 sierpnia 1772 r. Rosja zajęła północno-wschodnie terytoria Rzeczypospolitej – województwa mścisławskie, witebskie i połockie, część województwa mińskiego i Inflanty Polskie. W sumie były to 92 tysiące km2, zamieszkane przez 1,3 mln mieszkańców. Austria zagarnęła południową Polskę po rzekę Zbrucz, jednak bez Krakowa (83 tys. km2 i 2,7 mln mieszkańców). Prusy zajęły Warmię oraz Prusy Królewskie, bez Gdańska i Torunia (36 tys. km2 i 580 tys. mieszkańców). W sumie Rzeczpospolita utraciła prawie 1/3 swojego terytorium i ponad 1/3 ludności.
Grabież polskich ziem zatwierdzona przez Sejm
Jeżeli sejm zwołany był pod węzłem konfederacji, to głosowano na nim wyłącznie większością głosów. Na żądanie zaborców zwołano w 1773 r. taki sejm konfederacki do Grodna, w celu ratyfikowania traktatów rozbiorowych. Jego marszałkiem został znany zausznik Rosji, Adam Poniński. Bohaterski opór stawili tylko niektórzy patriotyczni posłowie: Tadeusz Rejtan, Samuel Korsak i Stanisław Bohuszewicz. Pomimo tego traktaty zostały ratyfikowane.
Reformy wprowadzone po I rozbiorze
Na sejmie w 1773 r. powołano Komisję Edukacji Narodowej, pierwsze w Polsce ministerstwo zajmujące się oświatą. Komisja przejęła szkoły i majątki jezuickie po kasacie tego zakonu przez papieża Klemensa XIV. Dokonała także ważnych reform oświatowych.
Znaczącą reformą wprowadzoną po I rozbiorze było ustanowienie Rady Nieustającej. Ciało to, wybierane przez sejm, miało kadencję dwuletnią. Wnioski na posiedzenie Rady przygotowywali ministrowie-specjaliści stojący na czele departamentów: Interesów Cudzoziemskich, Policji, czyli Dobrego Porządku, Wojskowego, Sprawiedliwości i Skarbowego. Radzie przewodniczył król. Rada Nieustająca ograniczała władzę monarchy, w praktyce jednak poprawiła funkcjonowanie administracji. Rada nie była jednak popularna wśród magnaterii i szlachty.
'***
Powyższy tekst pochodzi z książki prof. Wojciecha Polaka "Blask Rzeczypospolitej", wyd. Biały Kruk. Śródtytuły pochodzą od redakcji; red. AD.
Blask Rzeczypospolitej. Od X do XXI wieku
Oto dzieło wybitnego i wszechstronnego historyka, które czyta się jak pasjonującą powieść. Sięgając po Blask Rzeczypospolitej, każdy, kto w jednej książce chciałby zapoznać się z historią Polski na przestrzeni całych jej dziejów, ma tę możliwość. A dzieje te są długie, żywe i imponujące. Historia nasza, jak każdego wielowiekowego kraju, obfituje we wzloty i upadki. Może napawać dumą i podziwem, ale też przestrzegać przed niebezpieczeństwami.
Kronika Polaków
Aż trudno uwierzyć, że Kronika Polaków (Chronica Polonorum) Macieja z Miechowa musiała czekać ponad 500 lat aż zostanie przetłumaczona na język polski. To wielkie dzieło było oczywiście dobrze znane historykom – wielu z nich odwoływało się do jego treści – ale czytanie go wymagało dobrego opanowania łaciny.
Dzieje Polski. Tom 6. Potop i ogień
Oj, działo się, działo! Kolejny tom „Dziejów Polski” prof. Andrzeja Nowaka obejmuje krótszy okres czasu. Ale biorąc pod uwagę natłok ważnych dla narodu oraz państwa wydarzeń, niektórych brzemiennych w skutki na całe wieki, łatwo zrozumieć, dlaczego Autor poświęcił tym latom tak dużo miejsca. To nie Autor spowolnił pisanie, lecz w omawianym czasie historia bardzo przyspieszyła.
Kalendarz 2025 Polska. Dwanaście wieków
Najlepszy edytorsko kalendarz historyczny prowadzący odbiorcę przez polskie dzieje od X wieku aż do XXI stulecia: na każdy miesiąc wybrana została ilustracja jednego ważnego wydarzenia z naszej historii.
Kalendarz 2025 Pierwsze królestwo. 1000 - lecie koronacji Bolesława Chrobrego
Wielkoformatowy, elegancki kalendarz prezentujący ilustracje nawiązujące do czasów pierwszego króla Polski Bolesława Chrobrego. Na każdy miesiąc wybraliśmy wybitne dzieło sztuki opowiadające o polskich dziejach sprzed tysiąca lat.
PAKIET Dzieje Polski tomy 1 - 6 w cenie 399 zł
Zobacz poszczególne tomy wchodzące w skład pakietu:
Dzieje Polski. Tom 1. Skąd nasz ród
Dzieje Polski. Tom 2. Od rozbicia do nowej Polski
Dzieje Polski. Tom 3. Królestwo zwycięskiego orła
Dzieje Polski. Tom 4. Trudny złoty wiek.
Dzieje Polski. Tom 5. Imperium Rzeczypospolitej
Dzieje Polski. Tom 6.
Komentarze (0)
Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników serwisu. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za ich treść. Wpisy są moderowane przed dodaniem.