44. rocznica porozumień sierpniowych. Strajki w całym kraju przyniosły przełom
Strajk w Stoczni im. Lenina w Gdańsku, rozpoczęty 14 sierpnia 1980 r. Góra: Anna Walentynowicz, działaczka WZZ niesłusznie zwolniona z pracy w Stoczni, w otoczeniu kolegów. fot. PAP z książki "Blask Rzeczypospolitej", wyd. Biały Kruk Zła sytuacja gospodarcza
Kryzys gospodarczy, w którym znalazła się Polska pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku, doprowadził m.in. do wprowadzania przez władze drastycznych podwyżek cen, które wówczas były ustalanie centralnie, jednym rozporządzeniem dla całego kraju. 1 lipca 1980 r. podwyższono ceny mięsa i jego przetworów w bufetach i stołówkach zakładowych. Spowodowało to wybuch licznych strajków o charakterze płacowym w różnych rejonach Polski. Największe ich nasilenie miało miejsce na Lubelszczyźnie. Zaspokajanie przez władze żądań płacowych powodowało wygasanie strajków.
Fala strajków
Przełomowym wydarzeniem było rozpoczęcie strajku w Stoczni im. Lenina w Gdańsku. Nastąpiło ono 14 sierpnia 1980 r., a bezpośrednią przyczyną protestu było zwolnienie z pracy suwnicowej Anny Walentynowicz – działaczki WZZ. Akcją kierował Komitet Strajkowy na czele z innym działaczem nielegalnych Wolnych Związków Zawodowych – Lechem Wałęsą. Wkrótce do strajku przyłączyły się inne stocznie Trójmiasta, a także porty, komunikacja miejska i różne mniejsze zakłady pracy. 16 sierpnia 1980 r. rozmowy w Stoczni Gdańskiej doprowadziły do zawarcia ugody z dyrekcją, na co oczywiście potrzebna była zgoda najwyższych władz partyjnych. Po wpływem delegacji innych zakładów pracy postanowiono jednak kontynuować strajk. W nocy z 16 na 17 sierpnia 1980 r. utworzono Międzyzakładowy Komitet Strajkowy na czele z Lechem Wałęsą. Komitet sformułował listę 21 postulatów, wśród których znalazło się m.in. żądanie utworzenia niezależnych od władz związków zawodowych, zagwarantowanie wolności słowa i uwolnienie więźniów politycznych.
18 sierpnia 1980 r. także w Szczecinie utworzono Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Jego przewodniczącym został Marian Jurczyk, a siedzibą strajkująca Stocznia Szczecińska. Strajki szybko rozszerzały się na całą Polskę. Do protestu przystąpili m.in. robotnicy w Warszawie, Łodzi, Nowej Hucie, Legnicy, Wałbrzychu, Poznaniu i Wrocławiu. 29 sierpnia 1980 r. stanęły kopalnie węgla, które utworzyły w Jastrzębiu Międzyzakładowy Komitet Strajkowy.
Porozumienie
Początkowo podejmowane próby rokowań z delegacją rządową nie przyniosły efektu. Jednak 30 sierpnia 1980 r. strajkujący w Szczecinie podpisali porozumienie z negocjatorem rządowym – Kazimierzem Barcikowskim, członkiem Biura Politycznego partii. Władza komunistyczna nie czuła się na siłach walczyć z narodem, który po pierwsze wyglądał na zdeterminowany, po drugie – na coraz lepiej zorganizowany.
Największe znaczenie miało porozumienie pomiędzy Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym i wicepremierem Mieczysławem Jagielskim, podpisane 31 sierpnia 1980 r. w Stoczni Gdańskiej. Także w nim znalazł się punkt o utworzeniu niezależnych, samorządnych związków zawodowych. Rząd zaakceptował też liczne postulaty ekonomiczne oraz zgodził się na radiową transmisję niedzielnej Mszy św. i zwolnienie więźniów politycznych. 3 września 1980 r. przedstawiciele rządu podpisali w Jastrzębiu porozumienie ze strajkującymi górnikami. Przewidywało ono m.in. stopniowe wprowadzanie wolnych sobót i zniesienie niekorzystnego dla górników tzw. czterobrygadowego systemu pracy.
Podpisanie porozumień ze strajkującymi górnikami przypieczętowało upadek rządów Edwarda Gierka. Już 5 września 1980 r. nowym przywódcą PZPR został Stanisław Kania.
***
Powyższe fragmenty pochodzą z książki prof. Wojciecha Polaka "Blask Rzeczypospolitej", wyd. Biały Kruk. Śródtytuły pochodzą od redakcji; red. AD.
Blask Rzeczypospolitej. Od X do XXI wieku
Oto dzieło wybitnego i wszechstronnego historyka, które czyta się jak pasjonującą powieść. Sięgając po Blask Rzeczypospolitej, każdy, kto w jednej książce chciałby zapoznać się z historią Polski na przestrzeni całych jej dziejów, ma tę możliwość. A dzieje te są długie, żywe i imponujące. Historia nasza, jak każdego wielowiekowego kraju, obfituje we wzloty i upadki. Może napawać dumą i podziwem, ale też przestrzegać przed niebezpieczeństwami.
Blaski i nędze życia w PRL
Nie wiadomo, czy się śmiać, czy płakać, gdy zapoznajemy się z tą książką… Niewątpliwie jest to najlepsza satyra, jaka ukazała się na temat PRL w formie książkowej, ale satyra jakże smutna, co widać już na samej dramatycznej okładce. Zapewne znajdą się tacy, którzy powiedzą, że przecież w PRL-u toczyło się też inne życie, były i radosne momenty - ano czasem były, ale jakoś się nie utrwaliły.
Solidarność. Kronika lat walki 1980-2015
Czas mija, to już 40 lat od owego pod każdym względem gorącego sierpnia 1980 r. Zadań jednak nie ubywa, walka trwa, a Ojczyzna wciąż w potrzebie, wciąż żąda od swych najlepszych synów i córek bezkompromisowych postaw, obrony odwiecznych wartości, narodowej tradycji. Bo Solidarność nigdy nie walczyła tylko o prawa pracownicze, o lepsze płace, o ludzkie warunki w zakładach.
Polacy wierni i dzielni
Polacy – kim jesteśmy? Kim byliśmy? Kim powinniśmy być w przyszłości? O. prof. Marian Zawada od ponad 40 lat szuka odpowiedzi na te pytania. Szuka – i znajduje. Zastanawia się nad kondycją naszego narodu od momentu jego narodzin w X wieku po czasy najbardziej współczesne. I nieustannie jest pełen zachwytu nad duszą polską, nad jej zdolnością przetrwania nawet największych kataklizmów, nad jej niezłomnością.
Historia i Teraźniejszość. Podręcznik dla liceów i techników. Klasa 2. 1980-2015
Nowy przedmiot szkolny Historia i teraźniejszość wzbudził w 2022 roku olbrzymie zainteresowanie – okazał się niezwykle potrzebny. W naszym podręczniku rozczytywała się i wciąż rozczytuje cała Polska, głównie młodzież, ale nie tylko. Wynika to z faktu, że książka napisana została w sposób szczególnie atrakcyjny.
Komentarze (0)
Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników serwisu. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za ich treść. Wpisy są moderowane przed dodaniem.