Czesław Ryszka: Cuda Oblubieńca Maryi rozsławiły go po całej Polsce. To święty na czas wojny z rodziną

Nasi autorzy

Czesław Ryszka: Cuda Oblubieńca Maryi rozsławiły go po całej Polsce. To święty na czas wojny z rodziną

Luca Giordano, zwany Luca Giordano, zwany "Fa Presto", "Ucieczka do Egiptu". Ze zbiorów MNK Z okazji uroczystości św. Józefa, Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny, publikujemy artykuł Czesława Ryszki, który ukazał się w styczniowym numerze miesięcznika WPIS. Wiara, patriotyzm i sztuka. 

Prenumerata próbna miesięcznika WPIS (e-wydanie)

Prenumerata próbna miesięcznika WPIS (e-wydanie)

 

.


Cuda Oblubieńca Maryi rozsławiły go po całej Polsce. Święty na czas wojny z rodziną

8 grudnia minionego roku, z okazji 150. rocznicy ustanowienia przez Piusa IX św. Józefa patronem Kościoła katolickiego, papież Franciszek ogłosił Rok św. Józefa, który potrwa do 8 grudnia 2021 r. Dobrze przypomnieć, że papież Pius IX oddając w 1870 r. opiece Oblubieńca Maryi cały Kościół powszechny, uczynił to w szczególnym momencie dziejów. W drugiej połowie XIX wieku trwała bowiem rewolucja przemysłowa, której efektem była ogromna migracja ludzi z wiosek do miast oraz rozwój ideologii przeciwnych chrześcijaństwu. Uczeni ówcześni głosili śmierć Boga, teologowie wygłaszali heretyckie teorie, pojawiły się wszelkiego rodzaju nowe izmy: modernizm, ateizm, racjonalizm, materializm, panteizm… W 1864 r. Pius IX ogłosił encyklikę Quanta cura (O współczesnych błędach), w której kierunki te potępił.

Wcześniej, w związku z rewolucyjnym wrzeniem roku 1848, papież musiał ratować się 24 listopada ucieczką do Gaety; powrócił do Rzymu 12 kwietnia 1850 r. W wielu państwach trwały prześladowania Kościoła przez różne reżimy, w tym Kulturkampf żelaznego kanclerza Ottona von Bismarcka. Sobór Watykański I, który rozpoczął się w 1869 r., ze względu na trudną sytuację polityczną, wywołaną głównie wojną między Niemcami a Francją, został przerwany. W 1870 r. nastąpiła likwidacja Państwa Kościelnego, wtedy papież ogłosił się więźniem Watykanu. W tak dramatycznym okresie Kościół szukał ratunku u św. Józefa. Dlaczego? Bo tak jak był on stróżem, opiekunem i obrońcą Jezusa, tak tę samą rolę pełni nadal wobec Kościoła, Mistycznego Ciała Chrystusa.

Wobec ataków tęczowej zarazy

Dzisiejsze czasy są równie trudne dla Kościoła jak te 150 lat temu. Ideologia gender oraz ruchy LGBT szerzą pogardę dla rodziny i życia poczętego, kwestionują małżeństwo jako sakramentalny związek mężczyzny i kobiety, wymyślają płeć kulturową w miejsce naturalnej, dochodzi do profanacji miejsc kultu, przerywania Liturgii, bezczeszczenia Pisma Świętego, niszczenia świętych obrazów i figur.

Ponadto czas obecny naznaczony został dramatem COVID-19, a w październiku ubiegłego roku w naszym kraju buntem części kobiet, domagających się agresywnie i ordynarnie pełnego dostępu do aborcji. Czy ta pandemia nie jest Bożym upomnieniem do zaprzestania mordowania nienarodzonych dzieci? W 150-lecie patronatu św. Józefa nad Kościołem należałoby uciec się do jego wstawiennictwa: skoro ochronił Dziecię Jezus przed Herodem, niech przyjdzie nam z pomocą przed szatańskimi mocami współczesnych Herodów.

WPIS 2/2021 (e-wydanie)

WPIS 2/2021 (e-wydanie)

 

Zapraszamy do lektury najnowszego numeru miesięcznika WPIS. Wiara, patriotyzm i sztuka! 
W numerze 2/2021 m.in.:
„Na czym polega nowoczesna ciemnota”.
Wybitny publicysta Leszek Sosnowski jak zwykle nie patyczkuje się, pisząc o szkodliwej działalności antypolskich mediów. Tym razem jednak zaskakującym punktem wyjścia jest dla niego...

 

Warto przywołać modlitwę do św. Józefa, a właściwie egzorcyzm, jaki ułożył papież Leon XIII, wielki czciciel Oblubieńca Maryi. Jej fragment brzmi: „Opatrznościowy Stróżu Bożej Rodziny, czuwaj nad wybranym potomstwem Jezusa Chrystusa. Oddal od nas, ukochany Ojcze, wszelką zarazę błędów i zepsucia. Potężny nasz Wybawco, przybądź nam łaskawie z niebiańską pomocą w tej walce z mocami ciemności. A jak niegdyś uratowałeś Dziecię Jezus z niebezpieczeństwa, które groziło Jego życiu, tak teraz broń świętego Kościoła Bożego od wrogich zasadzek i od wszelkich przeciwności”.

Chciałbym w tym kontekście wskazać na trwający od wieków kult św. Józefa w obrazie Świętej Rodziny w kaliskiej kolegiacie (dziś Narodowe Sanktuarium św. Józefa), a zwłaszcza na wiążącą się z nim, organizowaną od 2004 r., Ogólnopolską Pielgrzymkę Rodziny Radia Maryja do tej świątyni w intencji życia poczętego i rodzin. To głównie dzięki tej pielgrzymce kaliskie sanktuarium stało się miejscem formacji i szczególnej refleksji nad obroną życia i rodziny. Apelował o to, przebywając tam 4 czerwca 1997 r., Jan Paweł II. Wskazując na św. Józefa jako pierwszego i wielkiego obrońcę życia, zawierzając jego opiece obronę życia w Polsce i na świecie oraz wszystkie rodziny w naszej Ojczyźnie, prosił: „To Sanktuarium ma bowiem szczególne miejsce w dziejach Kościoła i narodu. (…) nigdy nie zapominajcie o tym, jak wielką wartością jest rodzina (…), która jest wspólnotą życia i miłości”.

Należy o tym pamiętać zwłaszcza dzisiaj. Należy wiedzieć, gdzie i u kogo szukać pomocy i obrony w celu zatrzymania zaprogramowanej i prowadzonej przez demoniczny libertynizm degradacji małżeństwa i rodziny.

Święty Józef Kaliski

Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu łączy się ściśle z historią wizerunku Świętej Rodziny, znanego powszechnie i czczonego jako obraz św. Józefa Kaliskiego. Miasto liczy ponad 1900 lat, kolegiata obchodziła niedawno 700 lat, a kult św. Józefa w obrazie Świętej Rodziny trwa od czterech wieków. Najstarszym źródłem dotyczącym Cudownego Obrazu jest liczące 550 stron dzieło wydane w 1788 r. przez ks. Stanisława Kłossowskiego, proboszcza tejże kolegiaty. Oparte na dokumentach dotyczących szczególnych łask i cudów, otrzymanych za wstawiennictwem św. Józefa, opisuje początki kultu za sprawą namalowanego około 1673 r. obrazu Świętej Rodziny. Zamówił go około 1670 r. mieszkaniec wsi Szulec nazwiskiem Stobienia, który był sołtysem lub zarządcą znajdującego się tam majątku. Złożony ciężką chorobą, cierpiąc i nie mając nadziei na wyzdrowienie, prosił Boga o zakończenie cierpień. O pomoc zwrócił się do św. Józefa, patrona dobrej śmierci. W nocy ukazał mu się sędziwy starzec, w którym mężczyzna rozpoznał Świętego, który powiedział do niego: „Wyzdrowiejesz, gdy każesz namalować obraz Świętej Rodziny: Maryję i Józefa, a między nimi Jezusa, prowadzonego przez obojga za ręce. Ponadto nad nimi ma znajdować się Duch Święty w promieniach, a nad tym wszystkim Bóg Ojciec, z Którego ust miały wychodzić słowa (napis): ‘Idźcie do Józefa’”. Obraz ten miał Stobienia oddać do kaliskiej kolegiaty. Po wypełnieniu tego polecenia mężczyzna został uzdrowiony. Przybywający do kolegiaty wierni doznawali od samego początku wielu łask i cudów za wstawiennictwem św. Józefa.

Roczna prenumerata miesięcznika WPIS. Wydanie papierowe

Roczna prenumerata miesięcznika WPIS. Wydanie papierowe

 

"WPIS" to najciekawszy i najbogatszy miesięcznik na rynku. 
Najbogatszy – z uwagi na bogactwo treści i tematów, wspaniałą fotografię i grafikę, wyjątkowe edytorstwo. „Wpis” czytają i rekomendują największe autorytety w naszym kraju! Do grona naszych autorów należą m.in. Adam Bujak, ks. Waldemar Chrostowski, Marek Deszczyński, Marek Klecel, Antoni Macierewicz, Krzysztof Masłoń, Andrzej Nowak, ks.

 

Barokowy obraz z II połowy XVII wieku, o wymiarach 2,46 m x 1,74 m – jak czytam w pracy doktorskiej ks. Jacka Ploty, od 20 lat kustosza sanktuarium – ukazuje święte Postacie w pozycji stojącej, całe, ujęte frontalnie. Rodzina Święta zajmuje dwie trzecie obrazu, jakby wskazując na wyjątkowe znaczenie małżeństwa i rodziny w zbawczym planie Bożym, gdyż połączone ręce Najświętszej Rodziny wyrażają prawdziwe małżeństwo Maryi i Józefa oraz rodzinną więź miłości. Rozradowana twarz Jezusa wyraża szczęście dziecka będącego pod opieką i troską rodziców.

Autor obrazu nie jest znany, ale w sposobie malowania oraz w ubiorze przedstawionych postaci dostrzec można wpływ sztuki włoskiej z okresu baroku. Same twarze posiadają jednak rysy polskie, podobnie jak tło, które ukazuje stary gród z kościołami, otoczony murem i rzeką, o bogatym drzewostanie. Można z tego wnioskować, że wizerunek malował polski artysta, doskonale oddający rodzimą panoramę, a znający włoską szkołę malarstwa. Prof. Jerzy Aleksander Splitt wskazał na działającego w latach 1615–1620 w Kaliszu malarza jezuickiego Kaspra Livensisa, który namalował kilka obrazów do miejscowych kościołów. Być może to on jest autorem.

Najstarsza wzmianka mówiąca o kulcie św. Józefa pochodzi z 1673 r. Wtedy to właściciel majątku Błaszki ofiarował jako wotum dziękczynne za otrzymaną od Boga łaskę za pośrednictwem św. Józefa dom w Kaliszu. Kult św. Józefa musiał być w tym czasie znaczny, skoro składano liczne wota lub dary wyrażające wdzięczność Wielkiemu Patriarsze za otrzymane łaski. Cuda te rozsławiły Oblubieńca Maryi po całym kraju.

Z tej racji ks. Kłossowski podjął starania, aby obraz został uznany za cudowny. Po zbadaniu przedstawionych cudów i łask, jakich wierni doznawali za wstawiennictwem św. Józefa, 8 czerwca 1767 r. Konsystorz Prymasowski dekretem wydanym w Łowiczu uznał obraz św. Józefa za łaskami słynący (imago gratiosa). Po roku abp gnieźnieński Gabriel Jan Junosza Podolski powołał nową komisję, która przesłuchała nowych świadków oraz przebadała 300 nieuwzględnionych dotąd cudownych zdarzeń, i na tej podstawie uznał obraz za cudowny (imago miraculosa). Decyzję tę w 1793 r. zatwierdził papież Pius VI, który osobiście ukoronował w Rzymie złotymi koronami wierną kopię obrazu kaliskiego oraz zezwolił na uroczystą koronację oryginału w Kaliszu. Dokonał jej 15 maja 1796 r. delegat Stolicy Apostolskiej bp Michał Kościesza Kosmowski, sufragan gnieźnieński. Była to pierwsza w świecie koronacja obrazu św. Józefa, odbiła się głośnym echem we wszystkich regionach Polski.

Z tego czasu pochodzi pamiątkowy obraz „Suplikacje do św. Józefa” namalowany około 1792 r. przez Jana Grodzkiego, znajdujący się w kaplicy św. Józefa w kaliskiej świątyni. Przedstawia realistycznie osoby z różnych stanów – mieszczan, szlachtę, magnatów, króla Stanisława Augusta, papieża Piusa VI i prymasa Michała Poniatowskiego, nad którymi unosi się postać św. Józefa z Jezusem na ręku.

Polski Nazaret

Kolegiata kaliska decyzją papieża Franciszka stała się Sanktuarium Narodowym św. Józefa. Świątynia przechodziła wraz z miastem trudne koleje losu, dzisiaj jest bodaj największym miejscem kultu Oblubieńca Najświętszej Marii Panny na świecie. Patronuje on diecezji kaliskiej, seminarium duchownemu i całemu miastu. W sanktuarium odbyły się dwa międzynarodowe Kongresy Józefologiczne, oprócz licznych pielgrzymek przybywali tu wybitni goście – nuncjusze, prymasi i kardynałowie, prezydenci, ludzie świata kultury i nauki.

Rozsławili św. Józefa Kaliskiego więźniowie obozów koncentracyjnych w Oświęcimiu, Majdanku, Sachsenhausen i Dachau. Zwłaszcza kapłani z Dachau doświadczyli jego skutecznego wstawiennictwa, kiedy 19 marca 1941 r. dokonali uroczystego oddania się mu w opiekę. Zachowane dokumenty dowodzą, że stosownie do rozkazu Himmlera z 14 kwietnia 1945 r. obóz w Dachau miał być zlikwidowany tak, by żaden z więźniów nie dostał się żywy w ręce wyzwalającej armii amerykańskiej. Sytuacja była – po ludzku sądząc – beznadziejna. Ale więźniowie, czciciele św. Józefa Kaliskiego, rozpoczęli odprawiać do niego nowennę, którą ukończyli w niedzielę 22 kwietnia 1945 r. Tego też dnia uroczystego aktu oddania się mu w opiekę dokonało przeszło osiemset osób duchownych i świeckich. Można śmiało powiedzieć że stał się cud, obóz został bowiem wyzwolony przez amerykańskich żołnierzy 29 kwietnia 1945 r. – na 3 godziny przed wyznaczonym przez Niemców terminem wymordowania wszystkich więźniów. W podzięce za ocalenie powstała w kaliskiej bazylice Kaplica Wdzięczności i Męczeństwa Dachauowczyków; od 1948 r. organizowane są tam doroczne wotywne pielgrzymki.

Roczna prenumerata miesięcznika WPIS. Wydanie elektroniczne

Roczna prenumerata miesięcznika WPIS. Wydanie elektroniczne

 

Roczna prenumerata elektronicznej wersji miesięcznika WPIS - najciekawszy i najbogatszy miesięcznik na rynku co miesiąc na Twojej skrzynce mailowej!
Najbogatszy – z uwagi na bogactwo treści i tematów, wspaniałą fotografię i grafikę, wyjątkowe edytorstwo. „Wpis” czytają i rekomendują największe autorytety w naszym kraju! Do grona naszych autorów należą m.in. Adam Bujak, ks.

 

W dniach 12–19 maja 1946 r., na 150. rocznicę koronacji obrazu św. Józefa, przybyło do Kalisza ok. 100 tys. pielgrzymów. Uroczystemu nabożeństwu i procesji z cudownym obrazem przez ulice miasta przewodniczył prymas Polski kard. August Hlond. Była to pierwsza ogólnopolska uroczystość religijna po wojnie – dni odnowy czci i nabożeństwa do św. Józefa, a jednocześnie okazja do podziękowania Bogu, że za pośrednictwem tego Świętego świątynia i miasto Kalisz zostały zachowane od większych zniszczeń wojennych. Przez biskupa włocławskiego Jana Zarębę zostało erygowane przy sanktuarium kaliskim w 1969 r. Polskie Studium Józefologiczne, którego celem jest stworzenie fundamentu doktrynalnego dla różnych form nabożeństwa do św. Józefa. Odbyło się już 50 Ogólnopolskich Sympozjów Józefologicznych.

Doniosłym wydarzeniem było nadanie kolegiacie kaliskiej przez Pawła VI w 1978 r. tytułu bazyliki mniejszej. Biskup włocławski w prośbie skierowanej do papieża uzasadnił, że Kalisz zawdzięcza największy rozgłos, jakim zasłynął w Polsce i poza jej granicami, kultowi św. Józefa.

W nocy z 2 na 3 października 1983 r. nieznani sprawcy dopuścili się świętokradczego czynu, pozbawiając obraz koron (nałożonych w 1796 r.), barokowych sukienek oraz licznych precjozów będących wotami wdzięczności. Ponowna koronacja 29 września 1985 r. przywróciła blask Cudownemu Obrazowi. Rekoronacji dokonali prymas Polski kard. Józef Glemp, metropolita krakowski kard. Franciszek Macharski oraz ordynariusz włocławski bp Jan Zaręba. Świadkami tego wydarzenia byli licznie zebrani biskupi polscy i amerykańscy, polscy i zagraniczni teologowie, duszpasterze i naukowcy, pracownicy urzędów kościelnych oraz olbrzymie tłumy wiernych. Prymas podkreślając, że św. Józef wybrał sobie Kalisz na miejsce duchowego pobytu i czci, nazwał to miasto wówczas „Polskim Nazaretem”; nazwa ta przyjęła się.

Kiedy 25 marca 1992 roku bullą Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae populus została powołana do istnienia diecezja kaliska, jej patronem został św. Józef. W rocznicę powołania diecezji zorganizowana została dziękczynna pielgrzymka do Rzymu z udziałem ponad ośmiuset osób. Pielgrzymi, na czele z biskupem kaliskim Stanisławem Napierałą, złożyli Ojcu Świętemu wyrazy najgłębszej czci, prosząc, by pobłogosławił kopię wizerunku św. Józefa, która potem nawiedziła wszystkie parafie diecezji.

29 kwietnia 1995 r. na placu przy bazylice św. Józefa w Kaliszu miało miejsce ogólnopolskie dziękczynienie za pokój w 50. rocznicę zakończenia II wojny światowej oraz uwolnienia kapłanów – byłych więźniów Dachau. Przybyło ich wówczas 60, dziś żaden z nich już nie żyje. Doroczne pielgrzymki trwają nadal.

Roczna prenumerata miesięcznika WPIS. Wydanie papierowe + wydanie elektroniczne

Roczna prenumerata miesięcznika WPIS. Wydanie papierowe + wydanie elektroniczne

 

"WPIS" to najciekawszy i najbogatszy miesięcznik na rynku. 
Najbogatszy – z uwagi na bogactwo treści i tematów, wspaniałą fotografię i grafikę, wyjątkowe edytorstwo. „Wpis” czytają i rekomendują największe autorytety w naszym kraju! Do grona naszych autorów należą m.in. Adam Bujak, ks. Waldemar Chrostowski, Marek Deszczyński, Marek Klecel, Antoni Macierewicz, Krzysztof Masłoń, Andrzej Nowak, ks.

 

Dwusetna rocznica papieskiej koronacji kaliskiego wizerunku przypadła 15 maja 1996 r. Z tej okazji miejscowy biskup ogłosił w diecezji Rok Jubileuszowy ku czci św. Józefa; w ramach obchodów każda parafia zorganizowała pielgrzymkę dziękczynną do sanktuarium. Rok zwieńczyła wizyta Jana Pawła II 4 czerwca 1997 r. Nie ulega wątpliwości, że Sanktuarium św. Józefa było decydującym motywem przybycia Papieża do Kalisza.

Należy tu dodać najnowszą decyzję papieża Franciszka, który w związku z 5. rocznicą promulgacji adhortacji apostolskiej Amoris laetitia postanowił ogłosić specjalny Rok poświęcony rodzinie. Rozpocznie się on 19 marca, w uroczystość św. Józefa, a zakończy w czerwcu 2022 r. obchodami 10. Światowego Spotkania Rodzin w Rzymie. Zapowiadając to w uroczystość Świętej Rodziny 27 grudnia 2020 r., Franciszek wskazał, że Święta Rodzina jest wzorcem oraz źródłem inspiracji dla wszystkich rodzin świata: „Na wzór Świętej Rodziny, jesteśmy powołani do ponownego odkrycia wychowawczej wartości rodziny: musi być ona oparta na miłości, która nieustannie odnawia relacje i otwiera perspektywy nadziei. W rodzinie można doświadczyć szczerej komunii, gdy jest ona domem modlitwy, gdy miłość jest głęboka i czysta, gdy przebaczenie przeważa nad niezgodą, gdy codzienna chropowatość życia jest łagodzona przez wzajemną czułość i pogodną akceptację woli Boga. W ten sposób rodzina otwiera się na radość, którą Bóg daje tym wszystkim, którzy potrafią dawać z radością. Równocześnie odnajduje duchową energię, by otworzyć się na świat zewnętrzny, na innych, na służbę braciom, na współpracę w budowaniu coraz to nowego i lepszego świata; zdolną zatem stać się nośnikiem pozytywnych bodźców; ewangelizującą przykładem życia”.

Wobec dzisiejszych zagrożeń rodziny, a właściwie wobec wojny wydanej rodzinie przez ludzi gender, a mówiąc wprost – przez buntowników przeciwko Bogu, osoba św. Józefa, Opiekuna Świętej Rodziny, jawi się nam jako lekarstwo przeciw deptaniu świętości małżeństwa i rodziny, przeciw pogardzie dla życia poczętego. Ogłoszenie św. Józefa patronem Kościoła powszechnego przez Piusa IX i powtórzenie tego aktu przez papieża Franciszka ma głębokie uzasadnienie doktrynalne – Jezus, Maryja i Józef tworzyli w Nazarecie wspólnotę rodzinną, która prawdziwie była wspólnotą bosko-ludzką. W liście apostolskim Patris corde, wydanym z okazji ogłoszenia Roku św. Józefa, papież Franciszek zachęca zwłaszcza ojców, by byli zaangażowani i poczuwali się do wielkiej odpowiedzialności za przekazane życie i wychowanie potomstwa oraz za opiekę nad rodziną.

Milczący w Ewangelii św. Józef zdaje się wołać z kaliskiego obrazu słowami biskupa Stanisława Napierały: „Uważajcie na małżeństwo! Uważajcie na rodzinę! Uważajcie na ojcostwo! Uważajcie na macierzyństwo! Są one bowiem w największym niebezpieczeństwie. Jakby moce piekielne zmówiły się przeciwko nim. Uderzają na nie ze wszystkich stron i sił. Usiłują ośmieszyć je, lekceważą, spychają do czegoś, co niby przeżyło się już i odchodzi w przeszłość. Te piekielne moce chcą nawet zrównać dziś małżeństwo ze związkami tak zwanymi jednopłciowymi, a więc ze związkami dwóch pań lub dwóch panów współżyjących ze sobą wbrew naturze na sposób małżeński. I to postęp, nowoczesność! Te piekielne moce poddają w wątpliwość rodzinę, rodzinę opartą na małżeństwie mężczyzny i kobiety. Nie przykładają też wagi do polityki rodzinnej. Źle widzą zwłaszcza rodzinę wielodzietną. Ona jest solą w oku. Zalecają jako rozwiązanie problemów aborcję, no i stwarzają warunki prawne oraz medyczne do jej dokonywania” (z homilii wygłoszonej w bazylice kaliskiej 27 kwietnia 2013 r. podczas XVI Ogólnopolskiej Pielgrzymki Domowego Kościoła).

Kustosz kaliskiego sanktuarium ks. Jacek Plota powiedział mi: „tu św. Józef od prawie 400 lat działa bardzo skutecznie. Jego opiekuństwo jest niezawodne. Ludzie tego doświadczają i przybywają chętnie do ‘Polskiego Nazaretu’, aby czerpać duchowe siły do zmagania się z codziennością. Przynoszą swoje radości, troski i niepokoje, ufając, że św. Józef przez swoje orędownictwo u Boga zaradzi ich biedzie. I tak się też dzieje. Święty Józef w sposób sobie właściwy nigdy nie pozostaje obojętny na prośby swych czcicieli. Świadczą o tym liczne wota i świadectwa otrzymanych łask. Ale nie tylko o te zewnętrzne doświadczenia chodzi. On jest wzorem życia wewnętrznego, duchowego”.

Artykuł ukazał się w styczniowym numerze miesięcznika WPIS. Wiara, patriotyzm i sztuka.

WPIS 1/2021 (e-wydanie)

WPIS 1/2021 (e-wydanie)

 


Pojawił się już najnowszy, pierwszy w 2021 r. numer „Wpisu”, a w nim – jak zwykle – wyselekcjonowany zbiór felietonów na aktualne tematy, jak również cała seria znakomitych artykułów poświęconych historycznym zagadnieniom.


Komentarze (0)

  • Podpis:
    E-mail:
  • Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników serwisu. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za ich treść. Wpisy są moderowane przed dodaniem.

Zamknij X W ramach naszego serwisu stosujemy pliki cookies. Korzystanie ze strony bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym.