Śladami Zbawiciela

Spis treści: 

ZIEMIA ŚWIĘTA     6

Na drogach Zbawiciela          8

Dziesięć Przykazań zostało zapisanych w ludzkim sercu  48

Żłobek Jezusa zawsze leży w cieniu krzyża  53

Powołanie Jezusa zawsze zmusza do wyboru między dobrem a złem  65

Jezus nigdy nas nie porzuci    80

RZYM–WATYKAN    94

Tradycja i wiek XXI  96

Piotr jest przykładem, co naprawdę znaczy pójść za Jezusem  122

W świetle Chrystusa ludzkość rozpoznaje, że jest osłonięta płaszczem Bożego błogosławieństwa  132

Kościół musi stale przypominać, że są warunki komunii z Panem   142

Wieść o Zmartwychwstaniu wspiera naszą nadzieję i przekształca ją w konkretne gesty miłości   172

NA DROGACH ZBAWICIELA

Synaj. Uniwersalne prawo moralne

Położony w granicach obecnego Egiptu półwysep Synaj stanowi w większości teren pustynny. Na południu znajduje się góra Synaj, na której Bóg objawił się Mojżeszowi, by zawrzeć przymierze z Izraelem. Pięknie mówił o tym Ojciec Święty Jan Paweł II 26 lutego 2000 roku podczas nabożeństwa w klasztorze św. Katarzyny, w ramach swojej Jubileuszowej Pielgrzymki do Ziemi Świętej:

„Tutaj, na górze Synaj, prawda o tym, ‘kim jest Bóg’, stała się fundamentem i rękojmią Przymierza. Mojżesz wchodzi w ‘świetlistą ciemność’ (Życie Mojżesza, II, 164) i tam otrzymuje Prawo ‘napisane palcem Bożym’ (Wj 31,18). Ale co to za Prawo? Jest to Prawo życia i wolności! Nad Morzem Czerwonym lud doświadczył wielkiego wyzwolenia. Ujrzał moc i wierność Boga; odkrył, że jest On Bogiem, który naprawdę wyzwala swój lud, tak jak przyrzekł. Teraz jednak na wyżynach Synaju ten sam Bóg potwierdza swą miłość pieczęcią Przymierza, którego nigdy nie odwoła. Jeżeli lud będzie posłuszny Jego Prawu, zazna wolności na wieki. Wyjście i Przymierze nie należą tylko do przeszłości: są na zawsze przeznaczeniem całego Ludu Bożego!

Wszczepione w samo serce naszej religii spotkanie Boga i Mojżesza na tej górze kryje w sobie tajemnicę wyzwalającego posłuszeństwa, które osiąga pełnię w doskonałym posłuszeństwie Chrystusa, okazanym przez wcielenie i śmierć na krzyżu (por. Flp 2,8; Hbr 5,8–9). My także będziemy prawdziwie wolni, jeśli nauczymy się być posłuszni tak, jak Jezus (por. Hbr 5,8).

Dziesięcioro Przykazań to nie wymysł tyrańskiego władcy, narzucony nam arbitralnie. Przykazania zostały wyryte w kamieniu, ale przede wszystkim zostały zapisane w ludzkim sercu jako uniwersalne prawo moralne, zachowujące moc w każdym czasie i miejscu. Dzisiaj, tak jak zawsze, Dziesięć Słów Prawa to jedyny autentyczny fundament życia jednostek, społeczeństw i narodów. Dzisiaj, tak jak zawsze, jest to jedyna przyszłość ludzkiej rodziny. Przykazania chronią człowieka przed niszczącą siłą egoizmu, nienawiści i fałszu. Demaskują wszystkie fałszywe bóstwa, które go zniewalają: miłość własną, która odrzuca Boga; żądzę władzy i przyjemności, która niszczy porządek sprawiedliwości, poniża ludzką godność nas samych i naszego bliźniego. Jeżeli odwrócimy się od tych fałszywych bóstw i pójdziemy za Bogiem, który wyzwala swój lud i zawsze jest z nim, wówczas ‘zajaśniejemy chwałą’ (Życie Mojżesza, II, 230), opromienieni Bożą światłością, jak Mojżesz powracający po czterdziestu dniach spędzonych na górze!

Zachowywać przykazania znaczy być wiernym Bogu, ale także być wiernym nam samym, naszej prawdziwej naturze i naszym najgłębszym dążeniom. Wiatr, który także dzisiaj wieje z Synaju, przypomina nam, że Bóg pragnie być czczony za wzrost i przez wzrost swoich stworzeń: Gloria Dei homo vivens. W tym znaczeniu wiatr ten przynosi naglące wezwanie do dialogu między wyznawcami wielkich religii monoteistycznych, służących ludzkiej rodzinie. Podpowiada nam, że w Bogu możemy znaleźć miejsce naszego spotkania: w Bogu Wszechmocnym i Wszechmiłosiernym, Stwórcy wszechświata i Panu historii, który u kresu naszego ziemskiego życia osądzi nas wedle swej doskonałej sprawiedliwości”.

Góra Synaj (2286 m n.p.m.) uważana jest za biblijną górę Horeb, na której Mojżesz otrzymał Dziesięcioro Przykazań. Na szczyt poszarpanego masywu z szaroczerwonego granitu wiodą dwie ścieżki, obie zaczynają się na tyłach klasztoru położonego na wysokości 1570 m n.p.m., u stóp góry. To klasztor św. Katarzyny (pierwotnie Przemienienia Pańskiego), najstarszy klasztor chrześcijański w Egipcie, a także najstarszy istniejący do dziś klasztor chrześcijański. Założony został w 527 r. przez cesarza Justyniana i otoczony potężnym murem obronnym. Powstał wokół kaplicy wybudowanej ok. 337 r. przez cesarzową Helenę – matkę cesarza Konstantyna – w miejscu, gdzie według tradycji Bóg przemówił do Mojżesza z krzewu gorejącego. Na terenie klasztornego dziedzińca znajduje się tzw. Studnia Mojżesza, przy której prorok spotkał siedem córek Jetry; najstarsza z nich, Sefora, została później jego żoną.

W połowie IV wieku wzniesiona została świątynia klasztorna, bazylika Przemienienia Pańskiego, która jako jedna z nielicznych w tamtym regionie dotrwała aż do naszych czasów. Sklepienie absydy za ołtarzem zdobi wspaniała mozaika z VI w., przedstawiająca Przemienienie Pańskie. Za ołtarzem znajduje się też kaplica Krzewu Gorejącego, najświętsze miejsce w klasztorze, którego gospodarzami są obecnie prawosławni Grecy; przeor tego klasztoru jest jednocześnie arcybiskupem Synaju. Bezcenne ikony z wczesnego okresu bizantyńskiego należą w klasztorze do jedynych, jakie ocalały z okresu ikonoklazmu (obrazoburstwo, VIII-IX w.), kiedy niszczono wizerunki Chrystusa i świętych. W klasztornej bibliotece, uważanej pod względem zbiorów zabytków wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa za drugą po Bibliotece Watykańskiej, przechowywanych jest ok. 3000 rękopisów, w tym tzw. Kodeks Synajski – grecki manuskrypt biblijny z IV wieku. W ogrodzie znajduje się kaplica św. Tryfoniusza, w krypcie której spoczywają mnisi.

W IX lub X w. klasztor przyjął wezwanie św. Katarzyny Aleksandryjskiej po tym, jak ówcześni zakonnicy uznali, że na pobliskiej górze znaleźli nienaruszone ciało tej właśnie świętej. Według legendy relikwie jej przynieśli w to miejsce sami aniołowie. Góra św. Katarzyny (2642 m n.p.m.), wznosząca się na południowy zachód od góry Synaj, to najwyższy szczyt w Egipcie. Wejście na nią jest strome, ale niezwykle malownicze. Na szczycie stoi mała kaplica ozdobiona licznymi ikonami.

Wokół góry Synaj rozciąga się Park Narodowy Święta Katarzyna, chroniący zarówno tamtejsze gatunki roślin i zwierząt, jak i zabytki historyczne oraz miejsca kultu.

Góra Nebo. Ziemia Obiecana

„Tutaj, na szczycie góry Nebo, rozpoczynam ten etap mej jubileuszowej pielgrzymki – mówił Jan Paweł II podczas pobytu w sanktuarium Mojżesza 20 marca 2000 roku. – Myślę o wielkiej postaci Mojżesza i o Przymierzu, które Bóg zawarł z nim na górze Synaj. Dziękuję Bogu za niepojęty dar Jezusa Chrystusa, który przypieczętował Nowe Przymierze swoją krwią i wypełnił Prawo. Jemu, który jest ‘Alfą i Omegą, Pierwszym i Ostatnim, Początkiem i Końcem’ (por. Ap 22,13), ofiarowuję każdy krok mojej podróży do kraju, który kiedyś był Jego krajem. (…) składam hołd wspaniałemu świadectwu, jakie dają w tym kraju synowie św. Franciszka poprzez wierną posługę w świętych miejscach pełnioną w ciągu stuleci przez Kustodię”.

Góra Nebo wznosi się w zachodniej Jordanii, około 40 km od stolicy kraju, Ammanu. To z jej szczytu, zgodnie z Tradycją, Mojżesz oglądał Ziemię Obiecaną po czterdziestoletniej wędrówce przez pustynię. „Pan pokazał mu całą ziemię Gilead aż po Dan, całą – Neftalego, ziemię Efraima i Manassesa, całą krainę Judy aż po Morze Zachodnie, Negeb, okręg doliny koło Jerycha, miasta palm, aż do Soaru” (Pwt 34,1–3).

Również pielgrzyma stojącego dzisiaj na szczycie Nebo może zachwycić, jak niegdyś Mojżesza, niepowtarzalna panorama Ziemi Świętej i południowego Jordanu. Patrząc na południe, dostrzegamy Morze Martwe i Pustynię Judy, na zachód – Dolinę Jordanu z górami Judei i Samarii, bardziej na północ – Jebel Osha i południowe zbocza Wadi Zerqa. Bardzo dobrze rysują się wzgórza wokół Ammanu, płaskowyż Heban i góra Mushaqar. Przy dobrej widoczności zobaczyć też można Betlejem, leżącą niedaleko fortecę Heroda (Herodium), wieże i wzniesienia Jeruzalem od Góry Oliwnej po Ramallah. W Dolinie Jordanu po stronie Morza Martwego (na Zachodnim Brzegu Jordanu) łatwo odnajdziemy ruiny starożytnej osady Qumran, gdzie w latach 1947–56 w 11 jaskiniach znaleziono zbiór dokumentów – ponad 900 rękopisów (zwojów) – w językach aramejskim, hebrajskim i greckim z okresu od II w. przed Chr. do I w. po Chr. Znane są dziś pod pojęciem zwojów lub rękopisów z Qumran. Pośród nich są również teksty biblijne.

Zgodnie z tradycją judeochrześcijańską góra Nebo uważana jest za miejsce śmierci Mojżesza, choć zarówno okoliczności, w jakich umarł, jak i miejsce, gdzie został pochowany, pozostają nieznane.

Już w początkach IV w. istniało tu miejsce chrześcijańskiego kultu, a w wiekach VI–VII wzniesiono pierwszy kościół. Z tamtego czasu pochodzą zachowane do dziś wspaniałe bizantyńskie mozaiki zdobiące podłogę. Od 1932 roku znajduje się tu franciszkański klasztor oraz ośrodek badań archeologicznych. Dzięki wykopaliskom prowadzonym w latach 1930. udało się odkryć fragmenty pierwszej świątyni. Obecna bazylika Mojżesza została wzniesiona właśnie na jej fundamentach. Jan Paweł II podczas swej wizyty w 2000 roku pobłogosławił i zasadził na placu przed sanktuarium drzewko oliwne. Rośnie ono opodal wysokiego krzyża z brązu, nawiązującego swym kształtem do miedzianego węża wykonanego na polecenie Mojżesza dla ocalenia na pustyni Ludu Wybranego. Ów osobliwy pomnik ustawiono na szczycie góry Nebo w 1984 roku.