Prof. Wacław Leszczyński: „Darmocha” demoralizuje! Studia wyższe w Polsce wymagają gruntownej reformy

Zadaniem uczelni jest kształcenie młodzieży studenckiej. By wypełniać to zadanie, polskie  szkolnictwo wyższe wymaga gruntownej reformy, której częścią jest konieczność zerwania z komunistycznym sposobem myślenia.

W 1981 r. przewodniczyłem powołanej przez Senat Akademii Rolniczej (obecnie Uniwersytet Przyrodniczy) we Wrocławiu komisji ds. reformy studiów. Komisja ta, na mój wniosek, przyjęła uchwałę w tej sprawie, jednak zaraz potem „wybuchł” stan wojenny, sprawa przestała być aktualna i poszła w zapomnienie.

Uważam jednak, że założenia tamtej uchwały sprzed lat nie straciły na wartości, więc przypominam je dzisiaj dając pod rozwagę odpowiedzialnym za polskie szkolnictwo wyższe.

Oto główne założenia uchwały:

1. Studia na polskich uczelniach są płatne. Opłata jest ujednolicona, wynika ze średniej kosztów studiów, bez różnicowania na studia bardziej i mniej kosztochłonne. Jedynie czesne studiów trwających powyżej 10 semestrów (np. lekarskie lub przy powtarzaniu roku) jest odpowiednio wyższe.

2. Student otrzymuje stypendium pokrywające koszty studiowania. Jest to pożyczka w wysokości niezależnej od dochodów jego rodziny. Pożyczka umarzana jest stopniowo w czasie studiów i pracy zawodowej.

3. Stypendium wypłacane jest na początku każdego semestru. Składa się ono z: a/ kwoty pokrywającej czesne, stanowiącej 10% kosztów całości studiów, b/ kwoty na utrzymanie studenta (wyżywienie, pomoce naukowe, rozrywki kulturalne itp.) oraz, dla osób spoza ośrodka uczelni, c/ stypendium mieszkaniowego w wysokości przeciętnej opłaty za zakwaterowanie w domu akademickim. Stypendium w części b i c student otrzymuje także w czasie praktyk zawodowych. Można zrezygnować z pobierania stypendium w części lub w całości i studiować na własny koszt.

4. Po zaliczeniu przez studenta semestru kwotę pożyczki na stypendium częściowo umarza się w stopniu uzależnionym od średniej ocen uzyskanych z egzaminów przez studenta podczas sesji zamykającej dany semestr.

5. Po otrzymaniu przez studenta dyplomu ukończenia studiów następuje dodatkowo częściowe umorzenie pożyczki stypendialnej. Kwota umorzenia zależy od oceny uzyskanej na dyplomie.

6. Pozostała część zaciągniętej przez studenta pożyczki traktowana jest jako kredyt oprocentowany w wysokości 1% rocznie. Jest on umarzany w równych ratach co roku, w czasie pracy w instytucjach w Polsce przez okres równy czasowi pobierania stypendium. Przy podjęciu pracy poza Polską kredytobiorca zobowiązany jest do spłacenia kwoty pozostałej po poprzednich umorzeniach.

7. Student może otrzymać dodatkowo stypendium fundowane przez zakład pracy, uprawniające i zobowiązujące go do pracy w zakładzie fundatora przez czas równy okresowi pobierania stypendium.

8. Wyróżniający się student może otrzymać też stypendium za wyniki, jedno na jednym kierunku studiów.

9. Stypendia wymienione w punktach 7 i 8  nie wpływają na wysokość normalnego stypendium.

10. W celu podwyższenia efektywności i poziomu studiów obniża się znacząco liczebność grup studenckich, zwłaszcza laboratoryjnych i magisterskich. Umożliwi to bezpośredni kontakt studenta z nauczycielami akademickimi i ustne sprawdzanie wiedzy studentów (zwłaszcza na egzaminach).

11. Poziom kształcenia studentów poszczególnych kierunków studiów wszystkich uczelni w Polsce sprawdza się poprzez przeprowadzony w ostatnim semestrze studiów test obejmujący wiedzę z programu wszystkich przedmiotów z całości studiów, poza rokiem pierwszym. Pomoże to studentom odświeżyć swoje wiadomości przed egzaminami dyplomowymi. Wyniki testu nie wpływają na oceny indywidualnych studentów, a dają porównanie poziomu kształcenia w różnych ośrodkach akademickich na danym kierunku studiów. 

12. Ocena jakości kształcenia w okresie wieloletnim może opierać się na śledzeniu zapotrzebowania na rynku pracy na absolwentów poszczególnych uczelni i kierunków.

 „Darmocha” demoralizuje! Studia na czołowych uczelniach świata są wysoce efektywne, ale bardzo kosztowne. Wprowadzenie płatnych studiów w przedstawionym systemie nie pogorszy warunków studiowania na polskich uczelniach. Spowoduje ono intensywniejsze kształcenie się studentów ze względu na stopień umorzenia pożyczki i w efekcie wzrost poziomu nauczania. Wpłynie na to też zmniejszenie liczebności grup studenckich i  możliwość indywidualnego kontaktu student-nauczyciel akademicki. Musi być jednak  zmieniony sposób oceny nauczycieli akademickich. Zamiast „punktozy” powinna być ocena wyników nauczania, mierzona wspomnianym ministerialnym testem, wraz z uwzględnieniem wyników w pracy naukowej. Do tego konieczna jest zmiana systemu finansowania uczelni. Aby nauczyciel akademicki mógł mieć wyniki badań naukowych, musi mieć odpowiednie fundusze na badania własne, a nie tylko planowane granty. Musi mieć też możność szybkiego nabycia potrzebnych materiałów do badań, bez przetargów, które stosować należy jedynie przy zakupach kosztownej aparatury.

Wacław Leszczyński

Obniżąjący się poziom nauczania, a także ataki rozmaitych ideologii to bolączki polskiego szkolnictwa wyższego. Pisze o tym w swojej fascynującej książce prof. Aleksander Nalaskowski:

Wielkie Zatrzymanie

Aleksander Nalaskowski

Najbardziej prześladowany w Polsce profesor, Aleksander Nalaskowski, ciętym piórem, z wielką erudycją i przenikliwością rysuje niepokojącą wizję świata XXI wieku. Nasz zabiegany i ogłupiały glob ziemski przestał się kręcić na kilka miesięcy – nastąpiło Wielkie Zatrzymanie, jak trafnie nazywa to Autor. Gdy opadł pierwszy kurz wzniecony pandemią i globalnym zamieszaniem, pojawił się ponoć nowy obraz świata.

Zobacz fragmenty Zamów książkę