Ostatnie dni pokoju: w sierpniu 1939 próbowano jeszcze zapobiec czy szykowano się do wojny?

Podpisanie paktu Ribbentrop-Mołotow na Kremlu, 23 sierpnia 1939 r. Przy biurku Mołotow, pod ścianą m.in. Ribbentrop i Stalin. fot. z książki "Rok 1939" Małgorzaty i Jana Żarynów. Ta książka stanowi wielką przestrogę, że wojna z całym jej okrucieństwem przychodzi jak gdyby nigdy nic. Choć wiele znaków ją zapowiada, nikt nie chce wierzyć, że jednak wybuchnie. Korzystają z tego ci, którzy ją szykują – w tym przypadku Niemcy. Niewiara w wojnę czyni ją niezwykle prawdopodobną – pisze we wstępie do „Roku 1939” Leszek Sosnowski.

Poniżej publikujemy fragmenty książki opisujące zdarzenia ostatnich dni przed II wojną światową.

28 sierpnia

Odbyło się ostatnie posiedzenie CKW PPS, na którym oceniano sytuację międzynarodową. Jak wspominał Adam Ciołkosz: „oczywiście nie wiedzieliśmy, że wojna wybuchnie w najbliższy piątek, ale już omawialiśmy program pracy podziemnej pod okupacją niemiecką, bo przewidywaliśmy, że jeśli nie cała Polska, to w każdym razie duża jej część znajdzie się pod okupacją niemiecką”. [Cyt. za: A. Friszke, A. Ciołkosz, Portret polskiego socjalisty, Warszawa 2011, s. 216] (…)

29 sierpnia

Dyplomacja watykańska podjęła kolejną próbę uratowania pokoju(…). Podczas dwóch ostatnich dni pokoju na świecie o ofercie watykańskiej z prezydentem I. Mościckim bezskutecznie rozmawiał nuncjusz apostolski w Warszawie mons. F. Cortesi. Jeszcze ostatniego dnia pokoju papież wysłał ambasadorom pięciu państw przy Watykanie wezwanie do podjęcia negocjacji (Francja, Anglia, Włochy, Niemcy i Polska), a także ambasadzie USA przy Kwirynale oraz ambasadorowi Hiszpanii.

30 sierpnia

Prezydent Ignacy Mościcki ogłosił powszechną mobilizację na dzień 31 sierpnia i następne. Do służby musieli się zgłosić oficerowie, podoficerowie, podchorążowie rezerwy, pospolitego ruszenia i stanu spoczynku bez względu na wiek, stan zdrowia i rodzaj służby. Ogłoszenie powszechnej mobilizacji zostało poprzedzone mobilizacjami częściowymi. I etap obejmował jednostki czynne, drugi zaś rezerwowe. (…)

Rok 1939. Od beztroski do tragedii.

Jan Żaryn, Małgorzata Żaryn

Dla Polski rok 1939 był rokiem przedziwnym; przede wszystkim tragicznym, gdyż agresja na nasz kraj Niemiec dokonana 1 września, a następnie Związku Sowieckiego – 17 września spowodowała śmierć milionów rodaków jak również zamordowała prężnie rozwijającą się II Rzeczpospolitą. Ten straszny rok kojarzy nam się zatem głównie z początkiem II wojny światowej.

Zobacz fragmenty Zamów książkę