Moc Ducha Świętego

Wprowadzenie: Otrzymacie moc Ducha i będziecie świadkami Chrystusa

„Poufałość wobec Boga i niewzruszoność wobec zła, trwanie w szczęśliwości jest w mocach Ducha”.
Święty Bazyli Wielki (329/330–379)¹

„Kto żyje z Ducha Chrystusowego, jeżeli nie Ciało Chrystusowe? […] Ty chcesz także żyć z Ducha Chrystusa? Bądź wobec tego w Ciele Chrystusa”.
Święty Augustyn (354–430)²

„[Duszo], kochaj Boga Ducha Świętego słodko, który cię tak często miłosiernie pocieszając, odkupił z grzechu i umocnił w dobrym”.
Święty Bonawentura (ok. 1217–1274)³

„[Dary Ducha Świętego] nie tylko są nieodłączne od miłości, lecz ściśle mówiąc, są jej głównymi właściwościami i przymiotami”.
Święty Franciszek Salezy (1567–1622)⁴

„Nabożeństwo nasze do Ducha Świętego powinno być pierwszym wśród wszystkich nabożeństw”.
Święty Paweł VI (1897–1978)⁵

„Jesteśmy […] w naszej epoce na nowo wezwani odwieczną, ale zawsze nową wiarą Kościoła, aby zbliżyć się do Ducha Świętego-Ożywiciela. […] Jest On Osobą Boską, która znajduje się w centrum wiary chrześcijańskiej i jest źródłem i mocą odnowy Kościoła”.
Święty Jan Paweł II (1920–2005)⁶

„Pamiętam, że Ojciec dał mi kiedyś książeczkę do nabożeństwa, w której była modlitwa do Ducha Świętego. Powiedział mi, abym tę modlitwę codziennie odmawiał. Tak też staram się czynić” – to wyznanie papieża świętego Jana Pawła II (1920–2005)⁷ zasługuje na naszą uwagę, gdy chcemy wejść w tajemnicę i rzeczywistość sakramentu bierzmowania i nauczyć się nim owocnie żyć. Można powiedzieć, że był to papież, którego pontyfikat wyrósł z modlitwy, zwłaszcza z modlitwy do Ducha Świętego złączonej z prośbą o Jego dary.

Z okazji pięćdziesiątej rocznicy święceń kapłańskich święty Jan Paweł II pisał: „Modlitwa o dary Ducha Świętego towarzyszyła mi od wczesnej młodości i w dalszym ciągu jestem jej wierny”8. Niewątpliwie w tej modlitwie odsłania się tajemnica jego wielkości i głębokiej przemiany duchowej, której dokonał w Kościele i w świecie. W jednej z wypowiedzi święty Jan Paweł II stwierdził, że modlitwa do Ducha Świętego podana mu przez ojca stała się jego największym i najbardziej twórczym i przemieniającym odkryciem duchowym.

Takiego odkrycia potrzebujemy dzisiaj w Kościele wszyscy, dlatego zachodzi potrzeba odnowionego w swojej gorliwości zwrócenia się do sakramentu bierzmowania. W jego kontekście modlitwa do Ducha Świętego nabiera właściwej wymowy i staje się skuteczna, co znaczy, że przynosi duchowe rezultaty.

Aby – podobnie jak młody Karol Wojtyła – dokonać odkrycia Ducha Świętego, potrzebujemy oprócz działania łaski Bożej, która zawsze jest pierwsza, inspiracji zewnętrznej. Mogą jej dostarczyć rodzice, katecheci, kaznodzieje, spotkani ludzie. Może jej też dostarczyć sięgnięcie do prostego narzędzia, którym jest zwyczajny katechizm, a jednak zarazem jedna z najważniejszych książek, którą wynalazł człowiek wierzący, troszczący się o rozwój wiary i Kościoła. Święty Tomasz z Akwinu (zm. 1274 r.) pisał: „Wiara zasadniczo rodzi się w sposób wlany, to znaczy przez chrzest. Określenie jej płynie jednak z przepowiadania w ten sposób, że człowiek uczy się swojej wiary przez katechizm”9. Katechizm jest po prostu przewodnikiem chrześcijanina.

Na wiarę składają się dwa bardzo różne czynniki, które działają też w zróżnicowany sposób. Obydwa są jednak niezbędne. Pierwszy – to działanie samego Boga, Jego łaska wraz z cnotami boskimi, czyli wiarą, nadzieją i miłością. Drugi – to czerpiące swoją powagę od Chrystusa nauczanie powierzone Apostołom, nauczycielom wiary, papieżowi i biskupom, którego echem jest cały Lud Boży. Syntezę nauczania kościelnego, czyli tego drugiego czynnika, otrzymujemy do dyspozycji w katechizmach. Dlatego odwoływanie się do nich w naszej wierze jest czymś podstawowym i niezastąpionym. Katechizm nie jest książką dla dzieci, ale dla każdego chrześcijanina, i to przez całe życie.

W tym miejscu zostaje zaproponowany przewodnik, będący właściwie „katechizmem bierzmowanych”, przeznaczony zarówno dla tych, którzy przygotowują się do przyjęcia sakramentu bierzmowania, jak również dla tych, którzy go już przyjęli i chcą z niego teraz owocnie korzystać w swoim życiu duchowym. Ten sakrament dawany jest raz na zawsze, ale życie nim musi się stale odnawiać i pogłębiać, gdyż tylko w ten sposób nie zestarzeje się i będzie ciągle bijącym źródłem żywotności duchowej. Miał więc rację święty Ambroży, gdy podkreślał, że katecheza po przyjęciu sakramentu jest o wiele ważniejsza niż ta, którą prowadzi się przed jego przyjęciem. Do nowo ochrzczonych mówił: „Teraz czas nakazuje mówić o tajemnicach i wyjaśnić istotę sakramentów. Gdybyśmy przed chrztem uznali za właściwe przekazanie tej wiedzy ludziom jeszcze niewtajemniczonym, mogłoby to uchodzić raczej za zdradę aniżeli za pouczenie. Światło tajemnic zresztą lepiej przenika do tych, którzy nie otrzymują poprzednio jakiegoś wyjaśnienia”10. To samo można powiedzieć o sakramencie bierzmowania.

Wiara, w tym także bierzmowanie jako jej element sakramentalny, domaga się pogłębionego poznania. Oznacza to, że trzeba się jej po prostu stale uczyć, poznawać jej treści i sposoby wyrażania się, aby odnosić ją do siebie i do swoich poczynań. „Nie ma milszego pokarmu dla duszy nad poznanie prawdy” – mówił starożytny pisarz chrześcijański Laktancjusz (zm. 330 r.)11. Kontynuując tę wypowiedź, możemy powiedzieć, że nie ma nic wznioślejszego i zarazem bardziej użytecznego niż poznanie prawdy o Bogu i o relacji do Niego człowieka, które jest jego życiodajnym pokarmem.

Ważnym elementem uczenia się wiary jest odniesienie do tych, którzy nas w niej poprzedzili. Dlatego przywołujemy tu postacie wielu świętych, czerpiąc także z ich myśli, w których wyrażali oni swoją wiarę i swoje doświadczenia duchowe, do których doprowadziła ich wiara. Są oni „artystami” wiary. Warto więc zapatrzeć się na zostawione przez nich dzieła, promieniujące stale żywotnością i aktualnością, nawet jeśli narodziły się wiele wieków temu. Za szczególnego przewodnika naszych refleksji obieramy wspomnianego już świętego Tomasza z Akwinu, wielkiego mistrza duchowego, który skutecznie prowadził przez życie nieskończoną liczbę wierzących.

Niniejszy przewodnik odbiega treścią od tych rozpowszechnionych dzisiaj katechizmów dla bierzmowanych, które powszechnie proponuje się i wykorzystuje w ramach przygotowania do przyjęcia tego sakramentu. Przedstawiają one, owszem, jakąś syntezę wiary, ale na ogół mało udaną i tym samym nieskuteczną z formacyjnego punktu widzenia, bo sprowadzoną jedynie do zestawu pytań i odpowiedzi. Niejednokrotnie pytania i odpowiedzi dotyczą treści, których nie uwzględnia program nauczania religii, a właściwie rzecz biorąc, ograniczają się do abstrakcyjnych formułek, które niewiele wyjaśniają i nie formują. Tradycyjna zasada katechetyczna i formacyjna, szeroko obecna już w starożytnych katechezach mistagogicznych, to znaczy polegających na wyjaśnianiu poszczególnych elementów i słów obrzędu, za pośrednictwem których jest sprawowany sakrament, stwierdza, że przygotowanie do przyjęcia któregoś z sakramentów powinno odpowiadać jego naturze. Powinno zatem wyjaśniać, czym dany sakrament jest, oraz pokazywać, w jaki sposób korzystać z niego w codziennym życiu chrześcijańskim. Kierując się tą zasadą, zostanie tutaj wyjaśnione, czym jest bierzmowanie, a następnie zostanie zwrócona uwaga, w jaki sposób jego duchową moc włączyć w chrześcijańskie dążenie do dojrzałości duchowej, której wypełnieniem jest świętość.

***

Składam w tym miejscu podziękowanie księdzu Piotrowi Turkowi, katechecie z Dębicy, który w ubiegłym roku zainteresował się proponowanym tutaj ujęciem bierzmowania i przygotował cykl rozmów na temat darów Ducha Świętego, owocnie proponując je na YouTube kandydatom do bierzmowania nie tylko z Dębicy. Dziękuję jego uczniom: Katarzynie Wiercioch, Martynie Kosibie, Gabrieli Cyganowskiej i Michałowi Klipie, którzy jako pierwsi czytali niniejszy przewodnik bierzmowanych, nanosili uwagi i stawiali pytania, aby był on dostosowany do możliwości i wrażliwości przygotowujących się do bierzmowania i tych, którzy po jego przyjęciu chcą niejako uruchomić łaskę, której on udziela.

Nie byłoby tego przewodnika bez inicjatywy pana Adama Sosnowskiego, który jako pierwszy poważnie zainteresował się sprawą wydania nowego „katechizmu bierzmowanych”, czego nie uczynili, przywiązani do starych schematów, odpowiedzialni za nauczanie religii i katechizowanie, mimo że takie propozycje wielokrotnie słyszeli. Dziękuję mu za tę inicjatywę. Oby wydała spodziewane owoce!