Boże Narodzenie. Betlejem, Jerozolima, Rzym, Namiestnik Chrystusowy

Homilia Ojca Świętego Jana Pawła II, Pasterka w Bazylice św. Piotra 25 XII 1998      7

Homilia Ojca Świętego Jana Pawła II, Orędzie „Urbi et Orbi” 25 XII 1998       9

Homilia Ojca Świętego Jana Pawła II, Pasterka w Bazylice Watykańskiej 24-25 XII 1999       13

Betlejem       16

Jerozolima       72

Rzym       128

Namiestnik Chrystusowy       184

We wzmiankach z XIV w. p.n.e. Betlejem występuje pod nazwą Bitilu Lakhama, czyli Dom Chleba. W czasach biblijnych było miastem postojowym na drodze z Betel przez Jerozolimę do Hebronu. Tu zmarła i została pochowana Rachela, żona Jakuba, tu urodził się Dawid i przez proroka Samuela został namaszczony na króla Izraela. Betlejem było też świadkiem mordu dokonanego przez Heroda na najmniejszych dzieciach w mieście. W miejscu narodzenia Chrystusa cesarz Hadrian wzniósł pogańską świątynię, ofiarowaną razem z sąsiednim gajem i grot. w 135 r. Adonisowi. W pierwszej połowie IV w. została ona zburzona przez pierwszego cesarza chrześcijańskiego, Konstantyna Wielkiego (w 313 r. edyktem mediolańskim zrównał on chrześcijaństwo z religią rzymską), a na jej miejscu Konstantyn i jego matka św. Helena zbudowali bazylikę Bożego Narodzenia. Około połowy VI w. cesarz Justynian przebudowa¸ świątynię. Cztery rzędy kolumn oddzielających pięć naw bazyliki pochodzą prawdopodobnie ze starej świątyni, maj. one korynckie głowice; na kolumnach można zobaczyć, wykonane przez krzyżowców, olejne obrazy świętych proroków i zakonników. Także w epoce krzyżowców został przebudowany olbrzymi portal świątyni, aby uniemożliwił Turkom wprowadzanie koni do wnętrza. Postacie Trzech Króli na fasadzie są ubrane w szaty perskie. Dzięki temu podczas inwazji perskiej w 1614 roku bazylika nie została zburzona. Prezbiterium symbolizujące raj jest oddzielone od nawy głównej ikonostasem. Zachowały się tylko fragmenty pierwotnych pięknych mozaik ściennych: Chrystusowe drzewo genealogiczne, wyobrażenia idei eucharystycznych, scena wjazdu do Jerozolimy w Niedzielą Palmową, Wniebowstąpienie. Pod podłogą nawy głównej przetrwały fragmenty mozaik z czasów Konstantyna, które można oglądać po uniesieniu klapy w podłodze. W podziemiach bazyliki znajduje się Grota Narodzenia, a w niej ołtarz Trzech Króli, u stóp którego srebrna gwiazda określa miejsce przyjęcia na świat Jezusa. Ołtarz należy do prawosławnych Greków. Czternaście ramion gwiazdy jest aluzją do genealogii Chrystusa. Na gwieździe umieszczony jest napis ¸ściski świadczący o miejscu narodzin Syna Bożego. Dokoła zawieszone s. lampki oliwne - przypowieściowy symbol oczekiwania na nadejścia Zbawiciela. W Grocie widzimy też żłóbek, w którym co roku od Bożego Narodzenia do Objawienia Pańskiego leży figurka Dzieciątka. Ten najważniejszy punkt bazyliki jest otoczony grotami - obok znajduje się Grota Snu, Grota Niewiniątek i inne. Neogotycki dziedziniec jest wspólny dla bazyliki i przylegającego do niej, pochodzącego z 1881 r., kościoła św. Katarzyny, którym opiekuj. się franciszkanie. W klasztorze, który sta¸ w tym miejscu w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, św. Hieronim, twórca Wulgaty, spędzi¸ większość swego zakonnego życia. Dziś bazylika należy do katolików (reprezentowanych przez franciszkanów) oraz prawosławnych Ormian i Greków. Odzwierciedla ona charakter miasta, w którym sąsiadują ze sobą. m.in.: meczet, kościół ortodoksyjny ormiański, prawosławny, syryjski, katolicki, a także klasztor katolicki. Wigilia Bożego Narodzenia rozpoczyna się w godzinach popołudniowych uroczystą procesją zmierzającą do Bazyliki z placu żłobu za patriarchą łacińskim, niosącym Dzieciątko Betlejemskie. Inne obrządki mają analogiczne procesje w uznanych przez siebie terminach Wigilii. Msza odprawiana w noc Bożego Narodzenia w Bazylice jest największym świętem w Betlejem i jest transmitowana w telewizji.