Wyjątkowe dzieło Stanisława Wyspiańskiego w wirtualnej Galerii Sztuki Banku Pekao S.A. dostępne dla wszystkich!

"Bratki" Stanisława Wyspiańskiego. Fot.: Pekao S.A.

Na stronie wirtualnej Galerii Sztuki Banku Pekao S.A. pojawił się film przygotowany przez warszawską Akademię Sztuk Pięknych na temat pastelu „Bratki” Stanisława Wyspiańskiego, wystawianego obecnie w galerii w Londynie. Film pt. „Wyspiański w Londynie” można obejrzeć, wchodząc w zakładkę „Akademia Sztuki”. Pokazuje on ciekawą historię pastelu i wprowadza w tajniki sztuki młodopolskiego artysty oraz konfrontuje ją z twórczością Williama Morrisa, patrona londyńskiej galerii, w której „Bratki” są eksponowane do końca stycznia 2022.

Historia słynnego pastelu

Jak wiadomo Stanisław Wyspiański był prawdziwym mistrzem w malowaniu motywów roślinnych. Jeden z najsłynniejszych jego pasteli przedstawia urokliwe „Bratki”, które stanowią fragment projektu bogatych zdobień malarskich wnętrza kościoła franciszkanów w Krakowie. Wyspiański podjął się opracowania i wykonania polichromii w tej świątyni w latach 1890. w związku z wcześniejszym wielkim pożarem w Krakowie, który prawie całkowicie zniszczył franciszkańską bazylikę. Młodopolski artysta stworzył unikalne dzieło zgodne z teologiczną koncepcją ojców franciszkanów. Ozdobił ściany świątyni polichromiami z motywami roślinnymi. Kwiaty, szlachetne i polne, znane z polskich łąk, były w zamyśle Wyspiańskiego symbolicznym przedstawieniem przesłania Księgi Stworzenia.

„Bratki” to swoisty „pastel wzorcowy” odnośnie kolorystyki użytej w polichromiach na ścianach bazyliki. „Bratki” są także jednym z trzech motywów kwiatowych (obok róż i nasturcji), którymi artysta dopełnił geometryczną kratownicę na ścianach prezbiterium, transepcie i zachodnim przęśle krzyża greckiej bazyliki ojców franciszkanów. „Bratki” Wyspiańskiego są niezwykle cennym, ale mało znanym dziełem młodopolskiego artysty. W 1932 roku pastel pojawił się na wystawie monograficznej w Krakowie i od tamtej pory aż do 2021 r. nie był wystawiany. Został opublikowany zaledwie dwukrotnie: na łamach pisma „Płomyk” w 1936 r. i w książce towarzyszącej londyńskiej wystawie „Young Poland” w 2020 r.

W 1934 roku pastel „Bratki” prawdopodobnie stał się własnością krakowskiego banku, a obecnie stanowi jedno z najcenniejszych dzieł wchodzących w skład kolekcji prawie 1200 eksponatów Banku Pekao S.A. Zdeponowany jest w Muzeum Narodowym w Krakowie, gdzie będzie można oglądać go na stałej ekspozycji do końca maja 2026 r. Obecnie „Bratki” można zobaczyć w William Morris Gallery w Londynie! 

Tam „Bratki” Wyspiańskiego zaprezentowane zostały na wystawie poświęconej polskiej secesji pt. „Młoda Polska: Ruch Odrodzenia Sztuki Rzemiosł, 1890-1918”, którą zorganizowała William Morris Gallery w Londynie we współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie oraz Instytutem Kultury Polskiej. Wystawa odbywa się pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach międzynarodowego programu „Kultura Inspirująca”. Prezentacja „Bratków” w Londynie to element promocji sztuki polskiej na Wyspach Brytyjskich, a sama wystawa jest pierwszą tak szeroko przedstawiającą dorobek młodopolskich artystów za granicą. 

Wystawa nie tylko przybliża bogatą twórczość Wyspiańskiego, ale i zestawia jego dzieła ze sztuką patrona galerii Williama Morrisa. Obaj artyści tworzyli na przełomie XIX i XX wieku, obaj łączyli różne dziedziny sztuki – literaturę z architekturą i malarstwem, obraz ze słowem, teatr i misternie dobrane dekoracje. To pierwsza podjęta na taką skalę próba zestawienia brytyjskiego Arts and Crafts ze sztuką Młodej Polski.

„Bratki” Wyspiańskiego w wirtualnej Galerii Sztuki i w filmie ASP w Warszawie 

Pastel „Bratki” można także obejrzeć w wirtualnej Galerii Sztuki na stronie Banku Pekao S.A., która dostępna jest pod adresem: https://www.pekao.com.pl/galeria-sztuki.

Galeria udostępnia wybitne dzieła z gromadzonej przez dziesięciolecia przez Pekao S.A. kolekcji sztuki. W jej skład wchodzą dzieła twórców takich jak, Stanisław Wyspiański, Wojciech Kossak, Julian Fałat, Józef Mehoffer czy Zygmunt Waliszewski. Znajdują się w niej również prace współczesnych artystów, m.in. Tadeusza Dominika, Jerzego Nowosielskiego, Jerzego Dudy-Gracza, Franciszka Starowieyskiego i Bożenny Biskupskiej. Kolekcja obejmuje także rzeźby oraz meble, lampy i zegary z XIX i XX wieku. W wirtualnej galerii Banku Pekao obejrzymy również wybitne dzieła sztuki regionalnej. W niedalekiej przyszłości bank zaprezentuje również 116 pozycji, które weszły do kolekcji w wyniku współpracy Pekao z Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie. 

Otwarciu galerii w listopadzie 2021 r. towarzyszyło przekazanie dwóch eksponatów z kolekcji banku do zbiorów Muzeum na Zamku Królewskim oraz Muzeum Narodowemu w Warszawie. Muzeum na Zamku Królewskim otrzymało tapiserię z XVI wieku autorstwa Cornelisa de Ronde pt. „Porwanie Heleny przez Parysa”. Dzieło o wymiarach 320 x 260 cm jest wykonane z jedwabiu i wełny, Muzeum Narodowemu w Warszawie przekazano zaś srebrną szkatułę na biżuterię z początku XVIII wieku wykonaną przez Daniela Friedricha von Mylius.

Na stronie galerii znaleźć można informacje na temat aktualnych wydarzeń kulturalnych, w które zaangażowany jest Bank Pekao S.A. Wirtualna Galeria Sztuki Pekao zaprasza też do współpracy instytucje kultury i umożliwia badania naukowe oraz działania edukacyjne. Pierwszym z projektów jest właśnie cykl filmów edukacyjnych tworzonych przy współpracy z Akademią Sztuk Pięknych w Warszawie. Pierwszy z nich, pt. „Wyspiański w Londynie” opowiada o niesamowitej historii twórczości Wyspiańskiego przez pryzmat konkretnego dzieła, czyli „Bratków” prezentowanych na londyńskiej wystawie.

Chcąc się dowiedzieć, czym jest rodełko i do czego służyło Wyspiańskiemu czernidło, trzeba koniecznie odwiedzić wirtualną Galerię Sztuki Pekao S.A. i obejrzeć film znajdujący się w zakładce „Akademia Sztuki”. Naprawdę warto!

Artykuł powstał we współpracy z Bankiem Pekao S.A.