Pamięć Warszawy – album w hołdzie dla jej mieszkańców

08 lutego 2021

Pamięć Warszawy - album Adama Bujaka, Wiktora Cygana oraz Witolda Rawskiego (wyd. Biały Kruk).

Publikacja jest poświęcona losom Warszawy i jej mieszkańców podczas II wojny światowej przedstawionych przez pryzmat tzw. Tablic Tchorka. Te rozsiane po całej Warszawie pomniki są świadectwem zbrodni niemieckich na jej mieszkańcach. Publikacja łączy w sobie archiwalne zdjęcia z codziennego życia przedwojennej Warszawy z kontrastującymi obrazami późniejszego czasu strachu, represji i niemieckiego terroru.

Warszawa – dumna stolica naszego narodu nie miała łatwej historii. Zwłaszcza wiek XX odcisnął się mrocznym piętnem na losach największego polskiego miasta. Równocześnie jednak Warszawa stała się symbolem niezłomnej polskiej niepodległości oraz walki o naszą narodową i państwową suwerenność. Tu w 1918 r., po 123 latach zaborczej niewoli, siedzibę znalazły najwyższe polskie władze. To z Warszawy grzmiały w 1939 r. słowa, że polski honor jest bezcenny, a mieszkańcy naszej stolicy powstali w 1944 r. przeciw okupantom nie mogąc dłużej znieść zniewolenia. Zemsta wroga była okrutna – Niemcy mordowali zarówno polskich żołnierzy, jak i ludność cywilną, systematycznie zamieniając stolicę w morze gruzów i niszcząc miasto, które stało się symbolem oporu i walki o wolność.

Mogłoby się wydawać, że są to już dziś odległe dzieje, że nadeszły nowe, inne czasy. Tymczasem, bez przeszłości nie ma teraźniejszości, tak więc absolutnie nie wolno nam zapomnieć o poświęceniu naszych przodków. Zasługują na naszą pamięć, wdzięczność i hołd. Z dyktowanej tymi właśnie wartościami potrzeby serca powstał album pt. „Pamięć Warszawy”. Na jego kartach widzimy najpierw przedwojenną Warszawę – tętniącą życiem europejską metropolię, która następnie znika nieomal z powierzchni ziemi. A jednak dumna i niezłomna stolica zdołała się podnieść, co dobitnie widać na współczesnych zdjęciach Warszawy wykonanych przez mistrza Adama Bujaka. Ukazują one piękne, nowoczesne miasto, które nie zapomniało o swoich dziejach i swoich bohaterach. Symbolem tego są fotografie pamiątkowych tablic Karola Tchorka oraz innych miejsc pamięci rozsianych po placach i ulicach stolicy. Historycy Wiktor Cygan oraz Witold Rawski słowem kreślą do nich opowieść o pełnej chwały i tragizmu historii polskiej stolicy.

„Patrząc wstecz i wspominając tragedię Polski w XX wieku zilustrowaną w tej książce przez obrazy wojny i okupacji, a także tablice Karola Tchorka i pomniki upamiętniające ofiary barbarzyństwa niemieckiego, trudno oprzeć się refleksji, co by było, gdyby nie barbarzyński najazd III Rzeszy, a zaraz potem Związku Sowieckiego, jakim państwem byłaby dziś Polska bez tej koszmarnej hekatomby ofiar, kolejnych zniszczeń i komunistycznej rewolucji, która opóźniła nasz rozwój na dwa pokolenia,” mówi prof. Wojciech Roszkowski, który napisał przedmowę do albumu „Pamięci Warszawy” dodając: „Przypomnijmy, że w latach trzydziestych polski dochód narodowy na jednego mieszkańca był wyraźnie wyższy niż w Portugalii i Grecji, a podobny do Finlandii i Hiszpanii. W PRL pracowano i rozwijano wprawdzie gospodarkę na sposób ekstensywny, ale zostaliśmy wyraźnie w tyle za Zachodem. Gdzie byłaby Polska dziś bez tych straszliwych doświadczeń i ogromu strat?”

Trudno dziś odpowiedzieć na to pytanie, niemniej wciąż z wdzięcznością należy spoglądać na tych, dzięki walce których Warszawa i cała Polska mogły znów się odrodzić. Zwraca na to uwagę Wojciech Dąbrowski, Prezes Zarządu PGE, największej spółki energetycznej w Polsce, która od lat angażuje się w rewitalizację tablic pamięci Karola Tchorka i współpracuje przy tworzeniu albumu „Pamięć Warszawy”. „Niniejsza publikacja dotyczy jednego miasta, ale zestawia ze sobą dwa różne światy. W pierwszej części widzimy oczami dawnych fotografów piękną, szybko rozwijającą się przedwojenną Warszawę. Daje to wgląd współczesnemu czytelnikowi w ówczesne życie stolicy. Kadry z codziennego życia przedwojennej Warszawy kontrastują z późniejszym czasem strachu, represji i niemieckiego terroru. Tego właśnie tematu dotyczy druga część albumu, w której ukazany jest ogrom zniszczeń i tragedii, jakie stolica Polski doznała od okupanta niemieckiego. To zderzenie dwóch, tak drastycznie różnych okresów w historii Warszawy w jednej publikacji, pozwala czytelnikowi poczuć, jak straszny to był czas dla miasta. Ofiary zbrodniczej niemieckiej okupacji zostały upamiętnione w Warszawie pomnikami – tablicami projektu Karola Tchorka, które są prawdziwym unikatem na tle innych krajów dotkniętych II wojną światową.”

Album „Pamięć Warszawy” ukazał się w wersji dwujęzycznej, polskiej i angielskiej, aby ze swoim przekazem móc dotrzeć do jak najszerszych środowisk. Ponadto jest połączony z aplikacją oraz programem „Tablice Pamięci”.