Zdjęcie tygodnia - 2/2019

Zima, lato – tak jeździło się komunikacją miejską w godzinach szczytu. Jeździło się do pracy, do szkół. Wytrwale, dzień w dzień. Lata całe. Nie wiadomo tak naprawdę, gdzie było lepiej: wewnątrz tramwaju – tam panował ścisk niemiłosierny i zaduch, czy na zewnątrz – tu oddychało się swobodniej, ale należało mieć naprawdę silne ramiona, by się utrzymać i nie odpaść wcześniej niż na przystanku. Kobiety raczej nie korzystały z tej formy podróżowania. Nieraz wisiało się duetami, to znaczy jeden trzymał się jakiejś ramy w drzwiach wagonu, a drugi trzymał się tylko tego, który się trzymał… W takiej pozycji trzeba było wytrwać nieraz pół godziny albo i dłużej. Codzienny trening, także w soboty (przecież nie były wówczas wolne ani w zakładach pracy, ani w szkołach), robił jednak swoje – wytrzymywaliśmy! Proszę zwrócić uwagę na pierwszy wagon; Polacy to pomysłowy lud – ktoś uwolnił sobie ramiona, wieszając torbę na… zewnętrznej metalowej konstrukcji i tym sposobem mógł solidnie czegoś się tam w wagonie uchwycić.

„Frania” (cóż za pieszczotliwa nazwa!) była jedną z naj­bardziej rozpoznawalnych marek na rynku. Tę wirnikową pralkę produkowano w Kielcach razem z… motocyklami (SHL). Początkowo z jej nabyciem nie było większych trudności, ale w latach 1980. i ona, choć tak prosta w konstrukcji i produkcji, stała się rarytasem. Taki „małżeński” transport był nie tylko tani, ale podkreślał także równość płci… Każdy tachał jednakowo.

Kiełbasa na gorąco ze słynnych barów dworcowych „Wars”; tu mimo zimy sprzedawana na świeżym powietrzu, to jeden z ówczesnych przejawów częściowej państwowej inicjatywy. Częściowej, bowiem obsługa takiego geszeftu należała do tzw. ajenta – pracował on nie na etacie, ale na własną rękę w systemie prowizyjnym.

Samozaparcie sprzedawców nie znało granic. To byli ludzie niezłomni. Śnieg, mróz nie były im straszne. Głównie były to kobiety. Dzięki nim obwarzanki były dostępne zawsze. I tak obwarzanek stał się jednym z symboli Krakowa, produktem o chronionym (specjalnym Rozporządzeniem nr 977 z 2010 r.) oznaczeniu geograficznym w Unii Europejskiej. Tym paniom sprzedającym obwarzanki poza socjalistycznym systemem należałby się dzisiaj, choćby pośmiertnie, jakiś medal. Albo ulica ich imienia?

Wdowi grosz poszedł tym razem na pokarm dla gołąbków, które widać dobrze znały tę panią, skoro jadły jej z ręki.

I tak staliśmy, staliśmy, w śniegu i w upale, i czekaliśmy, czekaliśmy – tu niby na taksówkę, ale tak naprawdę na lepsze jutro.

Staruszkowie wspomagali się… Kto wie, może ten dający grosika, to też podupadły artysta? Grać na mrozie na skrzypcach, to wyczyn nie tylko artystyczny. Jeżeli artysta nie pracował gdzieś na etacie lub nie należał do oficjalnego, państwowego związku twórczego, nie miał co liczyć na jakąkolwiek emeryturę. Ta zresztą, tak samo jak i dziś – nazywana jałmużną – nie wystarczała na życie i staruszkowie póki mogli, jakoś parę groszy dorabiali.

Młodość egzekwuje swoje prawa w każdych warunkach, zawsze dążąc do jakiejś formy zabawy. Potrafi cieszyć się choćby byle ślizgawką. I to jest piękne, ale nie powinno oznaczać przyzwolenia na bylejakość. W PRL-u tylko niektóre zabawy połączone z gloryfikowaniem ustroju miały pełne, w zasadzie nieograniczone wsparcie, także finansowe. Dobrze było, gdy jakaś zabawa odwoływała się do zwyczajów pogańskich, jak np. „Wianki” na Wiśle pod Wawelem.

I tak staliśmy, staliśmy, w śniegu i w upale, i czekaliśmy, czekaliśmy – tu niby na taksówkę, ale tak naprawdę na lepsze jutro.

Fiat 125 był bardzo dobrym samochodem, ale z dodatkiem literki „p” stawał się takim właśnie pojazdem, jak na zdjęciu. Sztukę pchania Polacy ­opanowali w wysokim stopniu; ­marzeniem było móc ustawić się na jakimś, choćby niewielkim wzniesieniu – wówczas, aby wystartować, wystarczał popych np. małżonki, która potem dobiegała do auta.

To zdjęcie pochodzi z połowy lat 1970., a więc można przypuszczać, że ten manekin zostanie w coś przyodziany i dopiero wówczas stanie na sklepowej wystawie; 10 lat później manekiny były już nagie.

Relaks po wyczerpującym koncercie na festiwalu orkiestr dętych (pod Kielcami, lata 1970.).

O, proszę państwa, na wałach pod Wawelem w szachy grali poważni goście; krążyły opowieści o tym, jak najlepsi z tych amatorów pokonywali zawodowych mistrzów. Do walki z tymi, którzy codziennie, jeśli tylko nie lało, zjawiali się na wałach, byle kto nie miał po co zasiadać – załatwiony był najdalej w kilkunastu ruchach.

Symultana szachowa Akiby Rubinsteina w kawiarni Dobskiego w Poznaniu 15 marca 1931 r. Rubinstein gra z 25 szachistami.