„Nie mam obowiązku poddać się”. Wspomnienie o Janie Olszewskim w rocznicę śmierci
Premier Jan Olszewski podczas spotkania w Sejmie z dziennikarzami „Tygodnika Solidarność” w lipcu 1992 r. Na lewo od premiera siedzi Jan Strękowski, po prawej autor tekstu Jerzy Kłosiński. Fot. Przemysław Wierzchowski Zawsze gdy myślę o Janie Olszewskim, a szczególnie teraz, gdy od nas odszedł, od razu mam w pamięci „Pana Cogito” Zbigniewa Herberta. Byli z tego samego tragicznego pokolenia młodych ludzi, dla których okupacja, najpierw hitlerowska, później stalinowska, stała się wyzwaniem na całe życie.
idź wyprostowany wśród tych co na kolanach
wśród odwróconych plecami i obalonych w proch
ocalałeś nie po to aby żyć
masz mało czasu trzeba dać świadectwo
I takie było życie Jana Olszewskiego – wielkiego obrońcy w procesach politycznych w okresie PRL-u i historycznego premiera dla III RP. Chciał dać świadectwo, świadectwo postawy, jak byśmy powiedzieli dawniej – rycerskiej, gdzie prawda, uczciwość, szlachetność, dobro nie są wartościami na pokaz, do żonglowania w życiu publicznym. One są istotą działania. Miałem szczęście poznać bezpośrednio Pana Premiera w redakcji „Tygodnika Solidarność” jeszcze w 1991 roku, przed powołaniem jego rządu w grudniu. Bywał w redakcji nie tylko z uwagi na to, że pracowała tu jego żona, Marta Miklaszewska, świetna dziennikarka, ale też dlatego, że sympatyzował z linią tygodnika wyznaczoną wcześniej przez Jarosława Kaczyńskiego.
Ale bliżej mogłem poznać Pana Premiera w momencie przełomowym dla niego i całej Polski, czyli 4 czerwca 1992 roku. Zaraz po odwołaniu rządu Olszewskiego w redakcji „Tygodnika Solidarność” powstał pomysł zrobienia wywiadu-rzeki z premierem. W ciasnym pokoiku starego budynku hotelu sejmowego, wraz z dwoma innymi dziennikarzami redakcji (Radosławem Januszewskim i Janem Strękowskim), jakby w trzy ognie, przepytywaliśmy w upalne dni lipca Pana Premiera o wszystkie okoliczności funkcjonowania jego rządu i przyczyny samego odwołania. Już na początku sierpnia trafiła do księgarń nasza książka „Olszewski – przerwana premiera”. Stała się szybko bestsellerem, a na spotkaniach promocyjnych w całej Polsce ustawiały się do naszego stolika wielkie kolejki po podpis. Pokazało to nam jak wielkim poparciem cieszył się Jan Olszewski i jego szlachetna postawa, wbrew nagłaśnianej nienawiści do niego i krytyce przez główne media. Bo wydawało się, że za odwołaniem rządu 4 czerwca czy nawet rodzajem zamachu na demokrację, tak dobrze utrwalonego później w filmie „Nocna zmiana”, stoją potężne siły w kraju, przeciwstawne tej rycerskiej postawie. I wtedy sprawdziły się słowa z „Pana Cogito”:
niech nie opuszcza ciebie twoja siostra Pogarda
dla szpiclów katów tchórzy – oni wygrają
Nagonka, jaką zrobiono na Jana Olszewskiego w dominujących wtedy mediach, była kampanią, która unaoczniła, jak jest potężny front ludzi sprzedajnych, zaplątanych w agenturę komunistyczną, mimo że niektórzy z nich mieli też chlubną kartę opozycyjną czy solidarnościową. Ci ludzie nie potrafili stanąć w prawdzie ze swoją przeszłością i postawili wszystko na jedną kartę, fałszywą kartę sprzedajności. Sprzedajności we wszystkich wymiarach, od podejścia do niepodległości Polski, poprzez akceptację niesuwerennej drogi reform czy zakłamywania historii. Niestety ten oportunistyczny front przejął w kraju władzę na wiele lat.
Jana Olszewskiego i środowisko polityczne, które się z jego postawą utożsamiało, ich widzenie kraju i światopogląd, próbowano całkowicie zepchnąć na margines życia politycznego. Na szczęście tak się nie stało dzięki wielu ludziom niezłomnym, ale wśród nich Jan Olszewski był tym pierwszym. Jeszcze aktywnym politycznie, gdy w 1995 roku startował na prezydenta, a jego prawie 7-procentowe poparcie przełożyło się na powstanie Ruchu Odbudowy Polski (ROP). Gdy została utworzona Akcja Wyborcza Solidarność, pojawiła się szansa zawarcia koalicji z ROP-em, ale niestety kunktatorstwo części kierownictwa związku zaprzepaściło możliwość wspólnej wygranej w wyborach w 1997 r. I tak powstał rząd premiera Buzka w koalicji z partią liberalną, na której czele stał Leszek Balcerowicz. Ta wpływowa grupa polityczna, która stanowiła jądro frontu antylustracyjnego, znowu doprowadziła do zepchnięcia wielkiego patrioty do 6-osobowego klubu poselskiego, bo na tyle przełożyło się ponad 5-procentowe poparcie ROP-u w wyborach parlamentarnych.
(...)
W kadencji 1997-2001 był już po raz ostatni posłem i czynnym politykiem, ale cały czas pozostawał autorytetem dla innych polityków.
(...)
Opowiedział mi pierwszą swoją wizytę we Włoszech, kiedy premier Andreotti proponował mu bezpośrednią współpracę, aby powstrzymać wzrost potęgi i monopolu Niemiec, a podczas wizyty we Francji, gdy zorientowano się w czasie rozmowy z premier Craisson, że po raz pierwszy po 1989 przyjechał do nich „poważny polityk” (wspomnienie Jarosława Kaczyńskiego), to poza protokołem spotkał się z nim również prezydent Mitterand. A z kolei wizyta w Stanach zapoczątkowała staraniami o przyjęcie Polski do sojuszu północnoatlantyckiego.
To wszystko i wiele innych spraw wydarzyło się w tak krótkim okresie niespełna 6 miesięcy rządów Jana Olszewskiego. A był to bardzo trudny okres społeczno-gospodarczy, potężne bezrobocie, bardzo niskie zarobki i fale manifestacji, nawet ze strony NSZZ Solidarność, już w styczniu 1992 r. Mimo wszystko po raz pierwszy doszło do wzrostu gospodarczego i poprawy nastrojów społecznych. Solidarność na fakt odwołania rządu Olszewskiego zareagowała jednoznaczną uchwałą zjazdu w Gdańsku (mimo że w związku było wielu zagorzałych sympatyków Wałęsy): „Jesteśmy oburzeni wydarzeniami, które zaszły w Polsce w ostatnim czasie oraz rolą, jaką w tych wydarzeniach odegrał prezydent RP”.
*
Sam wpływ na program Solidarności i jej działalność to ogromny rozdział w biografii mecenasa Jana Olszewskiego. Odegrał kluczową rolę w powstaniu związku, przede wszystkim przy podejmowaniu decyzji z 17 września 1980 o powołaniu jednolitej struktury ogólnokrajowej związku i przy pisaniu statutu, rejestracji Solidarności pracowniczej i rolniczej. Doradzał Solidarności w wielu momentach jej historii, miał też znaczący wpływ na powstanie Obywatelskiego Projektu Konstytucji z 1997, nawiązującego bezpośrednio do konstytucji II Rzeczpospolitej. Niestety, projektu też utrąconego przez ten sam sprzedajny front z 1992 roku: postkomunistów i części elit postsolidarnościowych.
Ale bez wątpienia najdłuższą i zupełnie wyjątkową kartą jego biografii, począwszy od wczesnych lat 60. była obrona prześladowanych za poglądy w okresie PRL-u. (...)
Z kolei Antoni Macierewicz, twórca i założyciele KOR-u, podkreśla, że na ideę powołania Komitetu Obrony Robotników, czyli niesienia pomocy poszkodowanym w wyniku Czerwca 1976, miał wpływ mecenas Olszewski. Rok wcześniej Jan Olszewski zainicjował podpisanie Listu 59 przeciw wpisaniu do konstytucji paragrafu o sojuszu z ZSRR. Miał już wtedy odwagę na jawną działalność o charakterze politycznym, co groziło w tamtym ustroju poważnymi konsekwencjami. Był też wtedy ważnym członkiem 4-osobowego kierownictwa Polskiego Porozumienia Niepodległościowego. W drugoobiegowym wydawnictwie PPN-u wydał wyjątkowo pożyteczną instrukcję jak zachowywać się w razie aresztowania – „Obywatel a Służba Bezpieczeństwa”.
W latach stanu wojennego wielokrotnie bronił działaczy opozycji i Solidarności, między innymi Zbigniewa i Zofię Romaszewskich. Był oskarżycielem posiłkowym w procesie zabójców księdza Jerzego Popiełuszki. Nie sposób w tym krótkim tekście wymienić wszystkich form działalności publicznej Jana Olszewskiego. Antoni Macierewicz, który był do końca w szpitalu przy premierze Olszewskim, podkreśla wymowne zdanie, które wtedy wypowiedział: „Nie mam w obowiązku poddać się”. Jakże ono pasuje też do tekstu Herberta:
idź bo tylko tak będziesz przyjęty do grona zimnych czaszek
do grona twoich przodków: Gilgamesza Hektora Rolanda
obrońców królestwa bez kresu i miasta popiołów
Bądź wierny. Idź
Jerzy Kłosiński
*
Powyższe fragmenty pochodzą z artykułu Jerzego Kłosińskiego, który w całości ukazał się w miesięczniku "Wiara, patriotyzm i sztuka. WPiS" nr 100.
Zapraszamy do naszej Księgarni Internetowej po miesięcznik WPiS oraz po biografie postaci ważnych dla historii Polski i świata:
Prenumerata elektroniczna WPiSu na cały 2025 rok (11 numerów, w tym jeden podwójny)
Miesięcznik „Wpis” już od piętnastu lat pozostaje wierny swym założeniom i przedstawia Czytelnikom podstawowe wartości, a więc wiarę, patriotyzm i sztukę.
Publikują u nas tak znakomici autorzy, jak m.in.: Adam Bujak, ks. prof. Waldemar Chrostowski, Leszek Długosz, prof. Ryszard Kantor, dr Marek Klecel, ks. prof. Janusz Królikowski, prof. Grzegorz Kucharczyk, dr Monika Makowska, prof. Aleksander Nalaskowski, prof.
Wynalazca i darczyńca. Biografia Ignacego Łukasiewicza
Postać wynalazcy lampy naftowej i pioniera przemysłu naftowego od najmłodszych lat frapowała Autora tej książki, ks. prof. Janusza Królikowskiego, którego mała ojczyzna wiąże się z małą ojczyzną genialnego odkrywcy, ale także wspaniałego, szlachetnego człowieka Ignacego Łukasiewicza.
Wodzowie Polski. Szlakami chwały oręża polskiego
Niezmierzone jest bogactwo polskiej historii! Gdyby jednak oprzeć się tylko na przekazach medialnych, to nasze dzieje wyglądałyby mizernie i siermiężnie. Tak samo szkolne lekcje historii wieją nudą dzięki zubożonym do minimum zakresom nauczania oraz wyjątkowo prymitywnym podręcznikom. Historia w szkołach odarta została z narracji, z autorytetów, a przede wszystkim z bohaterstwa i patriotyzmu.
Życie św. brata Alberta. Biografia ilustrowana
Biograficzna, ilustrowana opowieść o polskim świętym - Bracie Albercie Chmielowskim.
Bohater, artysta, święty. Powstaniec styczniowy, utalentowany malarz, opiekun nędzarzy. Tak można najkrócej opisać niezwykłą i do dziś fascynującą postać Adama Chmielowskiego, którego imię zakonne Brat Albert stało się w Polsce powszechnie znane już pod koniec XIX wieku. Te trzy rodzaje działalności i te trzy postawy życiowe zostały pięknie ukazane w niezwykłej książce.
Żółkiewski. Pogromca Moskwy – biografia
Gdy w Moskwie słyszeli nazwisko hetmana Żółkiewskiego, to blady strach padał na jej mieszkańców. W świeżej pamięci mieli bowiem geniusz wojskowy i furię bitewną dzielnego wodza Rzeczypospolitej, który rozgromił Rosjan wielokrotnie, a pod Kłuszynem wprost zdemolował ich oraz wspomagających Moskali Szwedów.
Wiara i ofiara. Życie, dzieło i epoka św. Maksymiliana M. Kolbego
Któż nie słyszał o męczenniku niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, Ojcu Maksymilianie Marii Kolbem, który dobrowolnie oddał życie za współwięźnia? Jest to wiedza niemal powszechna, gorzej z głębszą znajomością obfitującego w niezwykłe zdarzenia życia tego świętego. Był to człowiek o nadzwyczajnej sile wewnętrznej i niezwykle przenikliwym umyśle.
Święty Prymas. Wyd. II 2021
Był nie tylko wielkim prymasem i wielkim patriotą. Był wielką nadzieją Polaków, tej olbrzymiej większości narodu, która nie zamierzała ulegać bolszewizacji. Był naszą ostoją. Nie lękał się ani komunistycznych gróźb, ani więzienia, ani życia w nieustannej walce. Zawierzył swój los Maryi, Pani Jasnogórskiej, w niej szukał wzmocnienia oraz pociechy – i znajdował! Również przyszłość całego narodu oddał Jej w opiekę.
Andrzej Bobola Orędownik Polski. Życie, męczeństwo, świętość
Andrzej Bobola herbu Leliwa, ksiądz, zakonnik, dziś patron Polski, żył w latach 1591–1657 w niebywale burzliwym czasie wielkich zagrożeń dla Ojczyzny i Kościoła katolickiego. Zginął w sposób szczególnie okrutny z rąk Kozaków, którzy chcieli mu nawet darować życie pod warunkiem wyrzeczenia się przezeń wiary katolickiej. Mimo wyjątkowo bestialskich tortur – odmówił. Umierał w strasznych męczarniach.
AUDIOBOOK Dzienniczek św. Siostry Faustyny - czytany przez Halinę Łabonarską
„Dzienniczek” św. Siostry Faustyny to najczęściej tłumaczone polskie dzieło na świecie, ale przede wszystkim to perełka literatury mistycznej. Jest to lektura, która człowieka autentycznie zmienia i dotyka w samej duszy. Bóg każdemu z nas pokazuje drogę do świętości, ale z Siostrą Faustyną obcował bezpośrednio i bezpośrednio do niej przemawiał.
Do moich Rodaków. Św. Jan Paweł Wielki
Św. Jan Paweł II, zwany Wielkim, był dumnym Polakiem bez jakiegokolwiek kompleksu niższości wobec innych narodów. Takiego zachowania uczył też nas – zarówno głoszonym słowem, jak i własną postawą, którą prezentował, nie popadając przy tym w pychę czy pogardę wobec innych. Postawę swą zaś wykształcił w sobie i opierał na umiłowaniu Ojczyzny, na gruntownej wiedzy historycznej i oczywiście na głębokiej wierze w Boga i szacunku wobec bliźnich.
Jeszcze nic straconego
Książka utrzymana jest w konwencji ciekawej rozmowy, ma charakter wspomnieniowy. To subtelny obraz jakże interesującej sylwetki prof. Wojciecha Roszkowskiego. Poznajemy jego imponującą naukowo-pisarską karierę i nader ciekawe koleje życia. Autor do celebrytów nie należy, obca jest mu autoreklama, toteż próżno by szukać o nim plotkarskich ciekawostek w mediach. Tu też nie skupia się na błahostkach.
Księga Norwidowa. Życie, poezja, rysunki. wyd. 2024
Ten rodem z mazowieckiego dworku szlacheckiego artysta mówił sam o sobie – jakże słusznie! – że jest sztuk-mistrzem, a więc twórcą korzystającym z wielu narzędzi: słowa, pędzla, piórka, rylca, a nawet dłuta. W istocie Cyprian Kamil Norwid był artystą tyleż wybitnym, co wszechstronnym.
Męczennik za wiarę i Solidarność. Biografia ilustrowana bł. ks. Jerzego Popiełuszki
Fascynująca książka Jolanty Sosnowskiej to poruszająca opowieść o życiu i heroicznej walce kapłana, który stał się symbolem oporu przeciwko komunistycznemu reżimowi w Polsce. Swoją niezłomną wiarą i nieugiętością inspirował miliony Polaków do walki o wolność i wiarę. Popiełuszko, z pozoru zwykły ksiądz, stał się światłem nadziei. Pozostaje aktualnym symbolem także dzisiaj, co w tej książce mocno wybrzmiewa.
Komentarze (0)
Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników serwisu. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za ich treść. Wpisy są moderowane przed dodaniem.